مؤ خّره 
با توجه به اينكه در اين كتاب ، به تحليل كلّى نهضت امام حسين (عليه السّلام ) و انگيزه ها و اهداف و نتايج آن انقلاب خونين نپرداختيم ، در پايان ، تنها به سرفصلهاى آنگونه مباحث ،اشاره مى شودتابراى خوانندگان عزيز،راهگشاى مطالعه وسيعتر و كليدى براى رديابى حوادث (قيام عاشورا) باشد.
علل و انگيزه هاى نهضت  
1- تعهّد و مسؤ وليت دينى و اجتماعى امام حسين (عليه السّلام ) در برابر اسلام و مسلمين .
2- افزايش فسادها و انحرافات و ستمهاى بنى اميّه .
3- امر به معروف و نهى از منكر.
4- به خطر افتادن موجوديّت دين و اساس اسلام .
5- حاكميّت رژيم اموى و تسلّط ناروا بر جامعه .
6- اعلام آمادگى كوفيان براى يارى امام در نهضت .
فسادهاى رژيم بنى اميه 
1- اسلام زدايى و تحريف معارف دين .
2- ترويج فرهنگ جبر و سكوت و تسليم .
3- غارت بيت المال مسلمانان و صرف آن در راه منافع و اميال شخصى .
4- فساد اخلاق و ترويج شراب و شهوت و قمار و احياى ضدّ ارزشهاى دوران جاهليّت .
5- حيله گرى و تزوير و تبليغات دروغين .
6- به كار گماردن عناصر نالايق و فاسده صرفا به دليل اموى بودن .
7- كينه و عداوت آنان با اولاد على (عليه السّلام ).
8- محروم كردن شيعه از حقوق سياسى ، اجتماعى و اقتصادى .
9- كشتارهاى دسته جمعى مسلمين در شهرها.
10- شهيد كردن چهره هاى درخشان و انقلابى و آگاه مسلمان .
11- بيعت گرفتن اجبارى از مردم ، به نفع يزيد.
اهداف نهضت امام حسين (عليه السّلام ) 
1- زنده كردن اسلام .
2- آگاه ساختن مسلمانان و افشاى ماهيت واقعى امويان .
3- احياى سنّت نبوى و سيره علوى .
4- اصلاح جامعه و به حركت درآوردن امت .
5- از بين بردن سلطه استبدادى بنى اميّه بر جهان اسلام .
6- آزادسازى اراده ملت از محكوميّت سلطه و زور.
7- حاكم ساختن حق و پيروان آن .
8- تاءمين قسط و عدل اجتماعى و اجراى قانون .
9- از بين بردن بدعتها و كجرويها.
مراحل نهضت  
1- امتناع از بيعت با يزيد و به رسميّت نشناختن حكومت وى .
2- هجرت شبانه و مخفيانه امام از مدينه به مكّه .
3- اعزام نماينده ويژه (مسلم بن عقيل ) به كوفه ، براى زمينه سازى بيعت گرفتن از شيعيان هوادار، جهت تشكيل حكومت اسلامى .
4- اقامت چهارماهه امام در مكّه ، همراه با تبليغات مؤ ثر و روشنگرى اذهان مردم عليه يزيد.
5- حركت از مكّه به سوى عراق ، براى به دست گرفتن رهبرى نهضت و پيوستن به انقلابيون كوفه .
6- رسيدن به كربلا و قرار گرفتن در محاصره نيروهاى دشمن ، پيش از رسيدن به كوفه (دوّم محرّم ).
7- شهادت امام و اصحاب وى در حماسه بزرگ روز عاشورا.
8- بهره بردارى امام سجّاد و حضرت زينب و اهل بيت (عليهم السّلام ) از خون شهيدان در طول اسارت و پس از آن و افشاگريهاى مؤ ثر و بيدارگر عليه رژيم حاكم .
9- رسوايى و تزلزل موقعيّت امويان .
آثار و نتايج نهضت  
1- قطع نفوذ دينى بنى اميّه بر افكار مردم .
2- احساس گناه در جامعه ، به خاطر يارى نكردن حق و كوتاهى در اداى تكليف .
3- پديد آمدن مكتب جديد اخلاقى و انسانى (ارزشهاى نوين عاشورايى و حسينى ).
4- فروريختن ترسها و رعبها از اقدام و قيام .
5- رسوايى يزيديان و باند حاكم .
6- بيدارى روح مبارزه در جامعه .
7- تقويت انگيزه هاى مبارزاتى مردم .
8- پديد آمدن حركتهايى چون :
انقلاب توّابين .
انقلاب مختار.
انقلاب مدينه .
انقلاب (مطرف بن مغيره ).
انقلاب (ابن اشعث ).
انقلاب (زيد بن على ).
انقلاب (ابى السّرايا).
9- الهامبخشى عاشورا، به همه نهضتهاى رهايى بخش و حركتهاى انقلابى تاريخ .
10- تبديل شدن (كربلا) به دانشگاه عشق و ايمان و جهاد و شهادت ، براى نسلهاى انقلابى شيعه .
11- به وجود آمدن يك مكتب و پايگاه نيرومند و عميق و گسترده تبليغى و سازندگى پيرامون چهره مقدس سيدالشهدا(عليه السّلام ) و شهادت آن حضرت .
12- و...
اميد است كه عناوين فوق ، كه تنها در حدّ يك فهرست راهنماست ، مفيد و مؤ ثر باشد.
كتابنامه 
1- منابع اين نوشته .
2- معرفى كتابهايى به شيوه واقعه نگارى .
3- معرفى كتابهاى تحليلى .
1- منابع اين نوشته :
منظور، كتابهايى است كه در نگارش اين كتاب ، مورد استفاده و تحقيق و مطالعه قرار گرفته است :
1- ابصارالعين فى انصار الحسين محمد بن طاهر سماوى
2- ابوالشهداءعباس عقّاد
3- ارشادشيخ مفيد
4- اعلام الورى طبرسى
5- اعيان الشيعه سيد محسن امين
6- الامام الحسين (ع )علائلى
7- انساب الا شراف بلاذرى
8- بحارالانوارعلاّمه مجلسى
9- تاريخ طبرى ابن جرير طبرى
10- حياة الامام الحسين بن على (ع )باقر شريف القرشى
11- قاموس الرّجال محمد تقى شوشترى
12- قمقام زخّارفرهاد ميرزا
13- كامل ابن اثير
14- لهوف سيّد بن طاووس
15- مع الحسين فى نهضته اسد حيدر
16- مقتل الحسين (ع )خوارزمى
17- مقتل الحسين (ع )عبدالرزاق المقرم
18- مناقب ابن شهر آشوب
19- مقاتل الطالبييّن ابوالفرج اصفهانى
20- نفس المهموم شيخ عباس قمى
2- منابع و كتب ، به شيوه واقعه نگارى
منظور كتابهايى است كه به بيان حوادث و وقايع و جزئيات رويدادهاى تاريخى ، مربوط به حادثه كربلا پرداخته است و متن تاريخى است :
الف : فارسى
1- آهى سوزان بر مزار شهيدان (ترجمه لهوف )احمد فهرى
2- آنجا كه حق پيروز است پرويز خرسند
3- پيشواى شهيدان سيدرضا صدر
4- حسين بن على (ع )جواد فاضل
5- دليران كربلاسيد على رضوى زاده
6- زندگانى اباعبداللّه الحسين (ع )محمد صحفى
7- سخنان حسين بن على ، از مدينه تا كربلاصادق نجمى
8- عنصر شجاعت ، يا هفتاد و دو تن و يك تن خليل كمره اى
9- قمقام زخّارفرهاد ميرزا
10- ناسخ التواريخ (جلد سيدالشهداء)محمد تقى سپهر
11- نفس المهموم (ترجمه )ابوالحسن شعرانى
12- منتهى الا مال شيخ عباس قمى
13- منهاج الدّموع قرنى گلپايگانى
14- مرثيه اى كه ناسروده ماندپرويز خرسند
15- الوقايع والحوادث ملبوبى
16- هدفهاى اجتماعى حسين (ع )غلامرضا انصاف پور
17- يك شب و يك روز عاشوراخليل كمره اى
ب : عربى
1- ارشاد (جلد 2)شيخ مفيد
2- اعيان الشيعه سيد محسن امين
3- اعلام الورى امين الاسلام طبرسى
4- اسرارالشهادة فاضل دربندى
5- انصارالحسين محمد على عابدينى
6- انصارالحسين محمد مهدى شمس الدين
7- ابصارالعين فى انصارالحسين محمد بن طاهر سماوى
8- بحارالانوار (جلد 4445)علاّمه مجلسى
9- ثورة الحسين محمد مهدى شمس الدين
10- الحسين فى طريقه الى الشهادة على بن الحسين الهاشمى
11- الدوافع النفسيّة لا نصارالحسين محمد على عابدينى
12- الخصائص الحسينيه شيخ جعفر شوشترى
13- ذريعة النجاة ميرزا رفيع گرمرودى
14- العيون العبرى سيدابراهيم ميانجى
15- فرسان الهيجاءذبيح اللّه محلاّتى
16- اللهوف على قتلى الطّفوف سيّد بن طاووس
17- مثيرالا حزان ابن نماء حلّى
18- المجالس السنيّة (2 جلد)سيد محسن امين
19- مقاتل الطالبييّن ابوالفرج اصفهانى
20- مقتل الحسين خوارزمى
21- مقتل الحسين ابى مخنف
22- موسوعة كلمات الامام الحسين (ع )گروهى
23- نفس المهموم شيخ عباس قمى
24-الوثائق الرّسمية لثورة الامام الحسين عبدالكريم الحسينى القزوينى
3- كتب تحليلى
مقصود، معرفى برخى از كتابهايى است كه در موضوع نهضت كربلا و قيام سيدالشهداء(ع ) به شيوه تحليلى و بيان فلسفه نهضت و زمينه ها و آثار و نتايج آن پرداخته است :
الف : فارسى
1- الفباى فكرى امام حسين (ع )محمد رضا صالحى كرمانى
2- ارزيابى انقلاب حسين (ع )محمد مهدى شمس الدين (ترجمه پيشوايى ) للّه
3- انگيزه قيام امام حسين (ع )مجموعه مقالات (شفق )
4- انقلاب تكاملى اسلام (فصل تاكتيك طف )جلال الدين فارسى
5- بررسى تاريخ عاشورامحمد ابراهيم آيتى
6- پرتوى از عظمت حسين (ع )لطف اللّه صافى
7- پيشواى شهيدان (ترجمه ابوالشهداء)عبّاس عقاد
8- چشمه خورشيدمجموعه مقالات
9- حسين بن على را بهتر بشناسيم محمد يزدى
10- حسين ، پيشواى انسانهامحمود اكبرزاده
11- حماسه حسينى شهيد مرتضى مطهّرى
12- درسى كه حسين به انسانها آموخت شهيد هاشمى نژاد
13- سرگذشت و شهادت امام حسين (ع )على غفورى
14- فرهنگ عاشوراجواد محدّثى
15- قيام حسين (ع )سيد جعفر شهيدى
ب : عربى
1- ابوالشهداءعباس عقّاد مصرى
2- الامام الحسين (ع )عبداللّه العلائلى
3- الامام الحسين بن على الشهيدعبدالودود الا مين
4- الائمة الا ثناعشرعادل اديب
5- ثورة الحسين محمدمهدى شمس الدين
6- حياة الامام الحسين بن على باقر شريف القرشى
7- سيرة الائمة الا ثنى عشرهاشم معروف الحسنى
8- على طريق الكربلامحمد حسين فضل ا للّه
9- فى رحاب ثورة الحسين احمد زكى تفاحه
10- مقتل الحسين (ع )عبدالرزاق المقرّم
11- مع الحسين فى نهضته اسد حيدر
12- نهضة الحسين (ع )سيد هبة الدين شهرستانى
13- الشهيد والثورة هادى المدرسى