داستان عارفان

مقدمه
داستان عارفان گزيده اى از كتاب مصابيح القلوب يكى از آثار ارزشمند زبان فارسى ، كه سرشار از آيات و روايات ، مواعظ و حكم نادره است ، مى باشد. اين كتاب نوشته ابوسعيد (ابو على ) حسن بن حسين واعظ بيهقى (زنده در 757 ه) كه نوشته هايش همواره خود را حسن شيعى سبزوارى مى خواند. حيات اين عالم فاضل و واعظ وارسته ، در قرن هشتم هجرى ( معاصر فرزند علامه حلى (ره ) و هم روزگار شهيد اول ) مى باشد.
از زندگى او اطلاع چندانى در دست نيست ، جز مختصرى كه صاحب رياض و علامه سيد محسن امين و علامه آقا بزرگ تهرانى در آثار حسن شيعى سبزوارى چندين كتاب به زبان فارسى دارد، كه به جز مصابيح القلوب همه در شرح زندگانى و احوال معصومين و بيان فضايل و معجزات آن ذوات مقدس عليهم السلام مى باشد.
از مجموع آثار او يك عنوان تلخيص ، يك عنوان ترجمه و بقيه تاءليف خود اوست .
1- بهجة المباهج فى تلخيص مباهج المهج فى مناهج الحجج . 2- ترجمه كشف الغمه .
3- راحة الارواح و مونس الاشباح فى احول النبى و الائمة عليهم السلام .
4- غاية المرام فى فضايل على بن ابى طالب و ذريته الكرام عليهم السلام .
5- المصباح المنير فى فضايل النبى و اهل بيته عليهم السلام .
6- مصابيح القلوب .
واعظ بيهقى مصابيح القلوب را - كه اينك تنها داستانهاى آن تقديم خوانندگان گرامى مى شود - در مواعظ، نصايح و نوادر حكم ، نگاشته و در 53 فصل ، به شرح و تفسير 53 حديث از كلمات گهربار رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم پرداخته است . او هر فصل را با روايتى آغاز مى نمايد و در برخى از فصلها پس از متن روايت به مناجات با خداوند متعال مى پردازد. سپس با ذكر برخى از اوصاف رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم به ترجمه و شرح حديث مى پردازد، و چنانكه شيوه اهل منبر است از ذكر آيات و روايات متعدد، و امثال و حكم ، و سرگذشت بزرگان ، و قصه ها و داستانهاى شيرين - و گاهى نادره - غفلت نمى ورزد.
چنانچه گفته شد، داستانهاى آن كتاب ، غالبا جالب و خواندنى است ، كه ما را بر آن داشت ، تا داستانهاى آن كتاب را به صورت مجزا و موضوع بندى شده منتشر كنيم . تا ان شاء الله مفيد فايده واقع شود.
تلاشهايى كه در آماده سازى كتاب حاضر صورت گرفته است ، به شرح ذيل مى باشد:
1- موضوع بندى تمامى داستانها
2- ويراستارى جديد
3- ترجمه و شرح لغات و اصطلاحات
4- نام گذارى داستانها
5- ترجمه آيات و عبارات
6- ترجمه اشعار عربى به نظم فارسى
7- اضافه نمودن بعضى مطالب ضرورى در متن
اميد آن داريم ، كه سروران و استادان گرامى ، خطاها و لغزشهاى اين اثر را بر ما روشن كنند، و ما را از دعاى خير خويش بهره مند سازند.
كاظم مقدم
31/ 9/77
برابر با شب برات 1419 هـ.ق
تقدير و تشكر
سزاوار است از دفتر نشر ميراث مكتوب و از جناب آقاى محمد سپهرى به خاطر نشر و كوشش فراوان در تصحيح كتاب مصابيح القلوب سپاسگزارى كنم .
و سپاسگزارى دو چندان ، از تلاشهاى دوستانه دو برادر ارجمندم جناب آقاى محمود غفارى و محمد تقى عارفيان ، كه اگر نبود مساعى و زحمات ايشان ، كتابى كه در پيش روى شماست ، هرگز به اين شكل مطلوب عرضه نمى گشت . خداوند پاداش خيرشان دهد.
تذكر
1- اسم كتاب تزيينى است .
2- تقدم و تاءخر فصلها اتفاقى است .
3- چون اصل ، بر نشر تمام داستانهاى كتاب مصابيح القلوب بود، بنابراين داستانهايى را نيز كه ذكر اشخاص مجهول الهويه در آن بود، به ناچار آورديم ، كه آنها مورد تصديق ما نمى باشند. و از اين امر پوزش ‍ مى طلبيم . و هرگز قصد مقايسه كردن انوار مقدس معصومين عليهم السلام را با اشخاص بسيار عادى نداشتيم .
كاظم مقدم
در فضائل ، مناقب و معجزات پيامبر اسلام
ذات مقدس احمدى صلى الله عليه و آله و سلم

در تفسير امام حسن عسكرى عليه السلام آورده است كه پادشاه از وجود آدم به ملايكه ملكوت و ساكنان حضرت جبروت گفته بود كه مرا بنده اى خواهد بود كه مقصود از همه كاينات وجود او است . ملايكه مدتها در انتظار وجود محمد صلى الله عليه و آله و سلم نشسته بودند.
چون ذات مقدس احمدى صلى الله عليه و آله و سلم از حيز⁽¹⁾ عدم به عالم وجود آمد، ملايكه فرياد برآوردند كه : خداوندا! ديرگاه است كه منتظر جمال احمدى نشسته ايم و چشم به ديدار مبارك او باز بسته ، خداوندا! مشاهده جمال محمدى را بنماى .
پادشاه عالم ، جبرئيل امين را فرمان داد تا محمد را به چهار سالگى از پيش دايه اش حليمه بربود و به عالم ملكوت برد و بر ملايكه عرضه داد؛ تا مقربان حضرت به مشاهده او ديده خود را مكحل ⁽²⁾ گردانيدند.
حليمه ، كه دايه مصطفى صلى الله عليه و آله و سلم بود، چون محمد را كنار خود نديد، فرياد از نهاد وى بر آمد. گريان و دوان به نزديك عبدالمطلب آمد و گفت : محمد را نمى بينم .
عبدالمطلب تيغ بر گرفت و همه شب در مكه مى گرديد و محمد را مى جست . چون وقت سحر رسيد، بنى هاشم را جمع كرد و سوگند مى خورد كه چون صبح برآيد اگر محمد پديد نيايد، من بدين تيغ هر كه به دشمنى ما متهم بود، سرش از تن جدا كنم .
چون صبح صادق برآمد، ستاره اى از قطب آسمان جدا شد به غايت روشن و هر ساعت به زمين نزديك مى شد تا كه به در خانه كعبه فرود آمد. آنجا شدند، محمد صلى الله عليه و آله و سلم را ديدند چون ماه تابان و خورشيد رخشان .
پس اين است كه حق تعالى به وى قسم ياد مى كند كه و النجم اذا هوى . ⁽³⁾
يعنى : به حق محمد كه از آسمان به زمين آمد بر مثال ستاره تابان .

نگونسارى هبل

كعب الاحبار گفت : حليمه - كه دايه مصطفى صلى الله عليه و آله و سلم بود - چون حق رضاع به وفا رسانيد، خواست كه رسول صلى الله عليه و آله و سلم را به عبدالمطلب رساند. از قبيله بنى سعد روى به مكه نهاد و چون به بطحاى ⁽⁴⁾ مكه در آمد. آوازى شنيد كه : هنيئا لك يا بطحاء مكة ⁽⁵⁾ امروز بهاء و ضياء⁽⁶⁾ و جمال عالم به تو آمد.
(حليمه ) گفت : خواستم كه طهارتى سازم محمد را بنهادم . چون فارغ شدم ، او را نديدم . فرياد برآوردم . پيرى پيدا شد، گفت : تو را چه رسيده ؟
حال و قصه با وى گفت : بيا تا كه به نزديك هبل رويم - كه صنم ⁽⁷⁾ بزرگ است . آنجا شديم . پير از گرد هبل در آمد و گفت : اين زن را كودك ضايع شده است نام وى محمد. ما را بدوى راه نماى .
پير چون نام محمد بر زبان راند، هبل و هر بتى كه پيرامن ⁽⁸⁾ وى بود، نگونسار⁽⁹⁾ شدند. آواز آمد كه : اى بى خرد! دور شو. ندانى كه هلاكت اين بتان بر دست (كيست ؟ بر دست ) محمد صلى الله عليه و آله و سلم خواهد بود.
پير بر جاى بلرزيد و گفت : اى زن ! دل فارغ دار كه محمد صلى الله عليه و آله و سلم را خدايى هست كه نگاهدارنده او است .
چون خبر گم شدن محمد صلى الله عليه و آله و سلم به عبدالمطلب رسيد، برخاست و طواف خانه كعبه كرد و روى سوى آسمان كرد و گفت ؛ شعر:

يا رب رد ولدى محمدا

رد الى و اتخذ عندى يدا

يا رب ان محمدا لن يوجدا

يصبح قريش كلهم مبددا⁽¹⁰⁾

آواز آمد كه محمد صلى الله عليه و آله و سلم به وادى تهامه ⁽¹¹⁾ است . عبدالمطلب آنجا شد.
خواجه را ديد چون ماه تابنده و خورشيد درخشنده . بيت :

آن كز بنان او سپر ماه شق گرفت

خورشيد از خجالت او خود عرق گرفت

طاووس باغ سدره كه در علم منتهاست

از منتها بيامد و از وى سبق ⁽¹²⁾ گرفت .

قطره اى از دريا

آورده اند كه چون حق تعالى موسى عليه السلام را فرمود كه از خضر علم آموز، در آن وقت كه از پيش خضر بازگشت ، هارون گفت : كه از عجايبها چه ديدى ؟ گفت : با خضر در كنار دريا نشسته بوديم ، مرغى از هوا در آمد و منقارى آب برگرفت و به سوى مشرق انداخت و يك منقار بر گرفت و به سوى مغرب انداخت و يكى به سوى آسمان انداخت و يكى به سوى زمين و بپريد. ما از آن متعجب گشتيم و متحير فرو مانديم . فرشته اى آمد، فرمود: چرا متحير فرو مانده ايد؟ گفتم : از كار اين مرغ . گفت : معنى آن است كه بدان خداى كه مشرق و مغرب گردانيد و مغرب را مغرب و آسمان را برداشت و زمين را بگسترانيد كه بعد از شما پيغمبرى برون آيد نام وى محمد و وى را وصى اى بود نام وى على ، علم شما به نسبت با علم وى چون قطره اى بود از دريا.

پيراهن نبوت بر تن على عليه السلام

ام سله ⁽¹³⁾ گفت : روزى سه كس از مشركان نزد خواجه دو جهان آمدند.يكى گفت : اى محمد! تو دعوى كرده اى كه از ابراهيم فاضلترى . ابراهيم خليل بود و تو خليل نه اى .
خواجه صلى الله عليه و آله و سلم گفت : ابراهيم خليل بود و من حبيب و صفى ام ؛ و حبيب و صفى بهتر باشد.
ديگرى گفت : تو گفتى كه از موسى بهترم . موسى كليم بود و با حق تعالى سخن گفت و تو با حق سخن نگفتى .
گفت : موسى سخن گفت در زمين و من وراء الحجاب ⁽¹⁴⁾، و من بر بالاى هفت آسمان بر سرادق ⁽¹⁵⁾ عرش با حق سخن گفت (بى حجاب ).
ديگرى گفت : تو گفتى كه من از عيسى بهترم . عيسى مرده زنده كرد و تو نكردى . خواجه صلى الله عليه و آله و سلم دست بر هم زد و گفت : يا على ! يا على ! در حال على عليه السلام از در درآمد. گفت : اى على ! كجا بودى ؟
در فلان خرماستان ⁽¹⁶⁾ آواز تو به من رسيد، بيامدم . گفت : بيا و اين پيراهن نبوت من درپوش و با اين سه تن به گور يوسف بن كعب شو و ما را از بهر ايشان زنده كن - تا علامت نبوت و كرامت امامت بينند. امير المومنين عليه السلام پيراهن در پوشيد و با ايشان رفت . ام سلمه گفت : من نيز از رسول اجازت خواستم و برفتم . شاه مردان در گورستان بقيع بر سر گور مدروس ⁽¹⁷⁾ مطموس ⁽¹⁸⁾ بايستاد و كلمه اى بگفت و گفت : اى صاحب گور! برخيز به فرمان حق تعالى تصديق دعوى رسول كن . گور در جنبش آمد. بار ديگر بگفت : گور شكافته شد. پيرى برخاست و خاك از سر خود دور مى كرد.
شاه مردان گفت : تو كيستى ؟ گفت : منم يوسف بن كعب صاحب الاخدود، و سيصد سال است كه بمردم . اين ساعت آوازى شنيدم كه اى يوسف بن كعب ! برخيز از براى تصديق دعوى سيد اولين و آخرين .
آن مشركان به يكديگر نگريستند و گفتند: مبادا كه قريش بدانند كه به سبب خواست ما محمد را، چنين معجز ظاهر شد. گفتند: اى على ! بگو تا به مقام خود رود. امير المومنين عليه السلام بفرمود، در زمان در گور خود رفت و گور بر وى راست شد.

مكتب عشق

انس مالك گفت : روزى رسول صلى الله عليه و آله و سلم بر حصير ليفين ⁽¹⁹⁾ خفته بود و آن ليف در پهلوى آن حضرت اثر كرده . يكى از صحابه در آمد. آن بديد و بگريست و گفت : يا رسول الله ! كسرى ⁽²⁰⁾ و قيصر⁽²¹⁾ بر حرير⁽²²⁾ و ديبا⁽²³⁾ خسبند از تنعم ، و تو بر حصين ليفين ؟ گفت : نمى دانى كه لهم الدنيا و لنا الاخرة . ايشان را دنياست و ما را آخرت ، و الاخرة خير و ابقى . ⁽²⁴⁾

ناله ستون مسجد

آورده اند كه ؛ اول كه منبر نساخته بودند در مسجد رسول صلى الله عليه و آله و سلم ستونى بود كه آن را ستون حنانه خوانند. حضرت رسالت پناه ، پشت بر آن ستون باز نهادى و ياران را وعظ گفتى . ياران گفتند: يا رسول اللّه ! اجازت ده تا منبرى بسازيم - تا بدان منبر وعظ گويى و ما در جمال مبارك تو مى نگريم . خواجه صلى الله عليه و آله و سلم اجازت فرمود. چون منبر بساختند، خواجه صلى الله عليه و آله و سلم از در مسجد درآمد و روى به منبر نهاد. چون پاى بر پايه اول نهاد گفت : آمين ، بر دويم نهاد گفت : آمين ، بر سيم نهاد گفت : آمين ، چون بنشست ، ستون در ناليدن آمد - كه اهل مسجد از ناله او به گريه در آمدند. خواجه صلى الله عليه و آله و سلم از منبر فرود آمد و ستون را در بغل گرفت تا ساكن شد و گفت : بدان خداى كه مرا به رسالت به خلقان فرستاده است ، كه اگر وى را در بر نگرفتمى تا به قيامت در فراق من ناله كردى . گفتند: يا رسول الله ! سه بار آمين گفتى و ما دعا نشنيديم . گفت : دعا جبرئيل كرد.
چون پاى بر پايه اول نهادم گفت : هر كه نام تو بشنود و بر تو صلوات ندهد، خداى وى را دور گرداند! از رحمت خود. گفتم : آمين .
چون پاى بر پايه دوم نهادم گفت : ماه رمضان را هر كه دريابد و در او رضاى حق حاصل نكند، حق تعالى او را دور گرداناد⁽²⁵⁾ از رحمت خود. گفتم : آمين . چون پاى بر پايه سيم نهادم ، گفت : هر كه پدر و مادر را در نيابد و رضاى ايشان حاصل نكند، حق تعالى او را دور گرداناد از رحمت خود. گفتم : آمين .

نورى كه بر ماه غالب شد

مصطفى صلى الله عليه و آله و سلم به اشارت انگشت ماه آسمان را بشكافت . و آن چنان بود كه جمعى سرگشتگاه سوداى ضلالت ⁽²⁶⁾ و گم شدگان بيداى جهالت ⁽²⁷⁾ كه نقش توحيد را به دست شكر از تخته دل سترده ⁽²⁸⁾ بودند و در تيه ⁽²⁹⁾ تحير⁽³⁰⁾ راه گم كرده بودند، به حضرت رسالت صلى الله عليه و آله و سلم آمدند كه (يا) محمد! دبدبه ⁽³¹⁾ پيغمبرى تو را در آفاق مى زنند و ما آن سراپرده راز تو را چون حلقه بردريم . بر مصداق قول خود، معجزه اى بنماى و اين معجزه كه در زمين مى نمايى ، ما را گمان چنان است كه تو آن كار را به لباس تلبيس ⁽³²⁾ مى پوشانى ، يك راه اينجا به آسمان افكن و اين طبق ما را بر هم افكن ⁽³³⁾ تا ما را اين خيال به هزيمت شود⁽³⁴⁾ و خاشاك شبهت يك ره ⁽³⁵⁾ از بصر بصيرت ⁽³⁶⁾ ما برخيزد.
چون اين سخن بشنيد گفت : خداوندا! اين گمراهان به سر چه كردند؟ اگر مصلحت است مرا قوتى ده كه به مقراض ⁽³⁷⁾ انگشت ، قراضه اى ⁽³⁸⁾ از دامن ماه ببرم - تا باشد كه اين معجزه ، توتيايى ⁽³⁹⁾ شود كه آن كور ديدگان بدان بينا شوند.
خطاب عزت در رسيد كه كسى را با تو اين مضايقه ⁽⁴⁰⁾ نيست . تو اشارتى كن كه ماه اسير بنان ⁽⁴¹⁾ تو است ؛ جوزا⁽⁴²⁾، مر بسته به نام تو است .
خواجه نگاه كرد، ماه را ديد كه از زير دامن شفق سر بر گريبان افق آورده بود و به نور خود عالم را منور كرده . آفتاب رسالت كه شعشعه انوار او بر نور آفتاب و ماه غالب بود، ذره اى از شعاع انگشت خود بر ميان ماه زد. ماه را به دو نيم كرد، چنانكه نيمه اى از جانب جنوب و نيمه اى از جانب شمال .

كارزار فرشتگان

ابو طلحه گفت : در بعضى غزوات با رسول صلى الله عليه و آله و سلم بودم . چون كار سخت شد و كارزار گرم گشت ، رسول صلى الله عليه و آله و سلم گفت : يا مالك يوم الدين اياك نعبد و اياك نستعين ⁽⁴³⁾. سرها ديدم كه از تن ها مى افتاد و كسى را نمى ديدم كه تيغ مى زد. كافران به هزيمت شدند.⁽⁴⁴⁾ گفتم : يا رسول الله ! تيغ كه مى زد؟ گفت : فرشتگان . چون كار بر تو سخت گردد، بگو: اياك نعبد و اياك نستعين .⁽⁴⁵⁾ اما دعاى تو ديگر (است ) و دعاى رسول ديگر. تو را شفيعى بايد كه كار تو برآيد. يا ايها الذين امنوا اتقوا الله و ابتغوا اليه الوسيله .⁽⁴⁶⁾

هديه اى با بركت

آورده اند كه روزى صحابه در (نزد) حضرت رسالت صلى الله عليه و آله و سلم ذكر طعامها مى كردند تا ذكر گوشت در ميان آمد. خواجه صلى الله عليه و آله و سلم گفت : مدتى است كه من بكشت و بريان كرد و به پسر داد تا به حضرت رسالت آورد. خواجه صلى الله عليه و آله و سلم بفرمود تا هر كه در مسجد بود، همه را بخواندند. گفت : بسم الله بگوييد و بخوريد و استخوانها جمع كردند. خواجه صلى الله عليه و آله و سلم دست بدان فرو كرد و گفت : برخيز به فرمان خداى تعالى . در حال گوسفند زنده شد و روى به خانه نهاد. آن پسر در عقب وى برفت . پدرش ‍ از خانه بيرون آمد و گفت : اين گوسفند از آن كيست كه به گوسفند ما مى ماند؟ پسر گفت : به خداى و رسول كه اين گوسفند ماست كه رسول صلى الله عليه و آله و سلم از براى ما زنده كرد. آن مرد به حضرت رسالت صلى الله عليه و آله و سلم آمد. خواجه گفت : هديه تو به ما رسيد. حق تعالى بر تو رحمت كناد و جزا و ثواب آن بهشت كرامت كناد.

چشمه اى از دست ماه

جابر بن عبدالله گفت : يا رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم در سفرى بودم . رسول آب خواست . گفتند: يا رسول الله ! با ما آب نمانده است . در مشكى قطره اى آب است كه يك شربت ⁽⁴⁷⁾ بيش نباشد. گفت : آن را و كاسه اى بزرگ بياوريد. بياورند. رسول صلى الله عليه و آله و سلم دستهاى مبارك در كاسه نهاد و انگشتان را از هم باز كرد و گفت : يا جابر! بسم الله بگو و از آن آب قطره اى در كاسه ريز. جابر گفت : از آن آب در كاسه ريختم . آب از ميان انگشتان رسول مى جوشيد تا كاسه پر آب شد. رسول گفت : آب بياشاميد و برداريد آنچه مى خواهيد. مردمان آمدند و آب مى آشاميدند و آنچه مى خواستند، بر مى داشتند تا همه سيراب شدند. رسول دست از كاسه برآورد. كاسه همچنان پر آب بود.

شهادت سنگريزه ها

آورده اند كه روزى ابوجهل و وليد و مغيره و شيبه - عليهم اللعنة - به حضرت خواجه صلى الله عليه و آله و سلم آمدند و گفتند: اى محمد! كيست گواهى دهد كه تو رسول خدايى ؟ خواجه صلى الله عليه و آله و سلم گفت : كل شجر و مدر و حجر و حشيش . هر سنگ و كلوخ و درختى كه هست گواهى دهند كه من رسول خدايم . ابوجهل لعين ، مشتى سنگ ريزه برداشت و گفت : اى محمد! تو دعوى مى كنى و ما انكار. از مدعى گواه طلبند. اگر اين سنگ ريزه ها بر نبوت تو گواهى دهند ما را صدق تو معلوم شود و بدانيم كه در اين دعوى صادقى . حضرت مصطفى بر آن سنگ ريزه ها نگريست و گفت : من كيستم ؟ از آن سنگ ريزه ها آواز آمد كه : انت رسول الله حقا و نبيه المصطفى و امينه المزكى .⁽⁴⁸⁾
ابوجهل لعين ، خايب ⁽⁴⁹⁾ و خاسر⁽⁵⁰⁾ سر در پيش افكند و برفت و گفت : چه افتاد ما را با يتيم ابوطالب كه خود را در يتيم ⁽⁵¹⁾ هر طالب مى خواند. من امشب فتنه او از سر صنا ديد⁽⁵²⁾ قريش باز برم . پس چون شب در آمد. آن لعين ، آسيا سنگى ⁽⁵³⁾ بر سر گرفت و به بام حجره سيد انام ⁽⁵⁴⁾ برآمد - بر عزم آنكه چون خواجه صلى الله عليه و آله و سلم زند. پس چون خواجه كونين و فخر عالمين به نماز برخاست ، ابوجهل لعين ، خواست كه حركتى بكند، جبرئيل را فرمان آمد تا پرى بزد و سنگ را سوراخ كرد تا آن سنگ در گردن آن ملعون افتاد، هر چند خواست كه بيرون كند نتوانست و بيم آن بود كه هلاك شود. فرياد برآورد كه يا محمد! به فريادم رس . خواجه صلى الله عليه و آله و سلم بيامد و آن حال را مشاهده كرد، بخنديد و گفت : اى ملعون ندانستى كه اگر من خفته ام خداى من بيدار است ؟ گفت : اى محمد! توبه كردم . مرا از اين خلاص ده . از آنجا كه كرم خواجه صلى الله عليه و آله و سلم بود عمامه از سر برگرفت و گفت : خداوندا! مرا اجازت ده تا اين سنگ را از گردن او بيرون كنم . خطاب عزت در رسيد كه اى محمد! دشمن تو است بگذار تا بر بام حجره تو،بردار قهرش كنيم .⁽⁵⁵⁾ گفت : خداوندا! يك بار ديگر وى را به من بخش . پادشاه عالم او را اجازت داد. آن حضرت او را خلاص ‍ كرد.

در فضائل ، مناقب و معجزات امير المومنين
نقش انگشترى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم

آورده اند كه رسول - صلى الله عليه و آله و سلم - انگشترى خود را به سلمان داد تا لا اله الا الله بر آن نقش كنند.
سلمان بفرمود تا محمد رسول الله نيز به آن ضم ⁽⁵⁶⁾ كردند. چون به حضرت رسالت آورد، گفت : يا رسول الله ! تو لا اله الا الله فرمودى كه بر آنجا نقش كنند، من خواستم كه محمد رسول الله (نيز) به آن ضم كنند.
جبرئيل آمد كه يا رسول الله ! لا اله الا الله خواست تو بود، محمد رسول الله خواست سلمان بود كه من آن ضم كنم ؛ خواست ما نيز آن بود كه على ولى الله به آن ضم كنيم كه بى ولايت على كلمه شهادت مقبول نيست .

گنج نهان

آورده اند كه چون خواجه صلى الله عليه و آله و سلم فرمود كه دوستى كنيد با دوستان خداى و دشمنى كنيد با دشمنان خداى . يكى بر خاست و گفت : يا رسول الله ! دوست خداى كيست ؟ تا با وى دوستى كنيم و دشمن خدا كيست ؟ تا با وى دشمنى كنيم ؟ خواجه صلى الله عليه و آله و سلم اشارت كرد به جانب حضرت مرتضى على عليه السلام و گفت : ولى هذا ولى الله و عدو هذا عدو الله ⁽⁵⁷⁾ دوست اين مرد دوست خداست و دشمن او دشمن خداست ؛ و گفت : دوست او را دوست دار؛ اگر چه كشنده پدر و فرزندت بود، و دشمن او را دشمن بدار اگر چه پدر و فرزندات بود. و گفت : حبى و حب على كنز من كنوز العرش و حب على و اولاد زاد العباد الى الجنه و حب فاطمه و امها خديجه براءة من النار .
دوستى من و دوستى على ، گنجى است از گنجهاى عرش و دوستى على و فرزندانش ، زاد بندگان است تا به بهشت و دوستى فاطمه عليهم السلام و مادرش خديجه ، براتى ⁽⁵⁸⁾ است از آتش دوزخ .
حق تعالى بهشت و دوزخ را از براى دوستان و دشمنان ايشان آفريده است . آورده اند كه چون خواجه صلى الله عليه و آله و سلم فرمود كه دوستى كنيد با دوستان خداى و دشمنى كنيد با دشمنان خداى . يكى بر خاست و گفت : يا رسول الله ! دوست خداى كيست ؟ تا با وى دوستى كنيم و دشمن خدا كيست ؟ تا با وى دشمنى كنيم ؟ خواجه صلى الله عليه و آله و سلم اشارت كرد به جانب حضرت مرتضى على عليه السلام و گفت : ولى هذا ولى الله و عدو هذا عدو الله ⁽⁵⁹⁾ دوست اين مرد دوست خداست و دشمن او دشمن خداست ؛ و گفت : دوست او را دوست دار؛ اگر چه كشنده پدر و فرزندت بود، و دشمن او را دشمن بدار اگر چه پدر و فرزندات بود. و گفت : حبى و حب على كنز من كنوز العرش و حب على و اولاد زاد

برتر از انبياء

آورده اند كه در آن وقت كه شاه مردان را ضربت زده بودند، صعصعه بن صوحان پيش وى آمد و گفت : يا امير المومنين ! مدتى است كه مسائلى چند در خاطر من مى گردد. من خواستم كه از حضرتت سئوال كنم ، هيبت تو مرا مانع شد. اگر اجازت فرمايى بپرسم ؟ گفت : بپرس . گفت : يا امير! تو فاضلترى ، يا آدم ؟ گفت : يا صعصعه ! تزكيه امرء نفسه قبيح .⁽⁶⁰⁾ يعنى : قبيح است كه مرد خود را بستاند اما چون مى پرسى ، (مى گويم ) آدم را از يك چيز نهى كردند، وى بدان نزديك شد (و بخورد) و بسيار چيزها بر من مباح كردند و من آن نكردم و گرد آن نگشتم و بدان نزديك نشدم .
گفت : تو فاضلترى ، يا نوح ؟ گفت : نوح بر قوم خود دعاى بد كرد و من نكردم ؛ و پسر نوح كافر بود و پسران من سيدان جوانان اهل بهشتند.
گفت : تو فاضلترى ، يا ابراهيم ؟ گفت : ابراهيم گفت : رب ارنى كيف تحيى الموتى ⁽⁶¹⁾ و من گفتم : لو كشف بى الغطاء ما ازددت يقينا .⁽⁶²⁾
گفت : تو فاضلترى ، يا موسى ؟ گفت : حق تعالى وى را به رسالت فرستاد پيش فرعون ، گفت : من مى ترسم كه مرا بكشند - كه من يكى را از ايشان كشته ام . برادرم هارون را با من بفرست . و چون رسول صلى الله عليه و آله و سلم مرا فرمود كه سوره برائت بر اهل مكه خوانم - و من صناديد⁽⁶³⁾ قريش را كشته بودم - نترسيدم و برفتم و بر ايشان خواندم و تهديد و عيدشان ⁽⁶⁴⁾ كردم .
گفت : تو فاضلترى ، يا عيسى ؟ گفت : مريم در بيت المقدس بود، چون وضع حملش شد، آواز آمد كه برون رو كه اين خانه عبادت است نه خانه ولادت ، و مادر مرا چون وضع حمل شد برون كعبه ، آواز آمد كه به اندرون كعبه آى و من در اندرون كعبه در وجودم آمدم . گفت : راست گفتى يا امير المومنين .

نامى از سوى خدا

آورده اند كه روزى رسول صلى الله عليه و آله و سلم و جبرئيل با يكديگر در حديث بودند كه امير المومنين بگذشت و سلام نكرد، جبرئيل گفت : يا رسول الله ! چيست حال امير المومنين كه بر ما بگذشت و سلام نكرد؟ رسول گفت : اى جبرئيل ! چون است كه وى را امير المومنين خواندى ؟ گفت : حق تعالى وى را بدين نام خوانده است در فلان غزا⁽⁶⁵⁾ و مرا گفت كه به نزديك رسول من برو و بگو تا امير المومنين را فرمايد تا در ميان دو صف جولان كند كه فرشتگان مى خواهند جولان او را ببينند.
پس دگر روز رسول گفت : يا امير المومنين ! چگونه بود كه ديروز بر من و جبرئيل بگذشتى و سلام نكردى ؟ گفت : يا رسول الله ! دحية الكلبى ⁽⁶⁶⁾ را ديدم كه با يكديگر در حديث بوديد، نخواستم كه حديث شما بر شما بريده شود. يا رسول الله ! چگونه است كه مرا امير المومنين خواندى ؟ - و پيش از آن رسول وى را امير المومنين نخوانده بود - گفت : جبرئيل مرا خبر داد كه پادشاه عالم تو را امير المومنين نام نهاده است .
گفت : يا رسول الله ! در حال حيات تو من امير المومنين باشم ؟ گفت : آرى ، انت امير من فى السماء و امير من فى الارض و امير من مضى و امير من بقى الى يوم القيامة .⁽⁶⁷⁾ تو امير اهل آسمانى و امير اهل زمينى و امير كسانى كه بگذشته اند و امير آنان كه باقى اند تا روز قيامت .

مهتر عالميان

آورده اند كه رسول صلى الله عليه و آله و سلم در منى ⁽⁶⁸⁾ ايستاده بود با خلقان بسيار و على عليه السلام در پيش وى . رسول صلى الله عليه و آله و سلم گفت : معاشر الناس ! هذا على بن ابى طالب ، سيد العرب و الوصى الاكبر و الابلج الازهر، قاتل المارقين و هو منى بمنزله هارون من موسى الا انه لا نبى من بعدى ، يحب الله و رسوله و يحبه الله و رسوله ، لا يقبل الله التوبه من تائب الا بحبه . ⁽⁶⁹⁾
يعنى : على سيد عرب و وصى اكبر است ، روشن روى ترين خلقان است ، كشنده خارجيان است ، او از من به منزلت هارون است از موسى ؛ الا آنكه بعد از من پيغمبرى نيست . او خدا و رسول را دوست مى دارد و خدا و رسول او را دوست مى دارند. حق تعالى توبه هيچ تايب را قبول نكند مگر به دوستى على و فرزندانش .
رسول صلى الله عليه و آله و سلم حسان را گفت : برخيز و در اين معنى چيزى بگو. حسان برخاست و گفت ؛ شعر:

لاتقبل التوبه من تائب

الا بحب ابن ابى طالب

حب على واجب لازم

فى عنق الشاهد و الغائب ⁽⁷⁰⁾

برادر رسول خدا

(خواجه صلى الله عليه و آله و سلم ميان صحابه ، برادرى مى داد و ذكر على عليه السلام نكرد. تا به آخر شاه مردان گفت : يا رسول الله ! من چه كرده ام كه مرا با كسى برادرى ندادى ؟
خواجه گفت : بدان خداى كه مرا به منزلت هارونى از موسى . يعنى : همچنانكه هارون موسى را برادر بود، تو مرا برادرى . هم برادر منى و هم وارث منى و هم خليفه منى بر امت .
پس على عليه السلام را با خود برادرى داد. و اين دليل است بر آنكه هيچكس از صحابه از على عليه السلام فاضلتر نبود؛ كه اگر بودى ؛ آن كس را با خود برادرى دادى .

دعوى مرگبار

آورده اند كه روزى امير المؤمنين على عليه السلام در رحبه ⁽⁷¹⁾ نشسته بود، آواز برآورد كه : انا عبدالله و اخو رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم يعنى : من بنده خدايم و برادر رسول خدايم و بجز از من هيچكس دعوى برادرى رسول صلى الله عليه و آله و سلم نتواند كرد كه هر كه كند، دروغزن و كذاب بود. مردى برخاست و گفت : من نيز مى گويم . در حال گلويش گرفته شد، بيفتاد و جان بداد.

قدمهاى استوار

از عبدالله روايت مى كنند كه روز سيم ماه مبارك رمضان بود كه حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام قدم بر دوش مبارك حضرت رسالت پناه گذاشت و پشت كعبه ، از بت خالى كرد؛ و ديگر، روز احد على عليه السلام هر دو قدم خود را در زمين نهاد. حضرت رسول صلى الله عليه و آله و سلم ، را در زير قدمهاى خود گرفته به هر دو دست شمشير مى زد: يكى صمصام ⁽⁷²⁾ و ديگرى قمقام ⁽⁷³⁾ تا هر دو تيغ در دست او شكست ، حضرت رسول صلى الله عليه و آله و سلم ، ذوالفقار را از ميان خود گشود و به حضرت شاه ولايت داد تا دفع كفار كرد. اين كلام در حق او نازل گشت كه : لا فتى الا على لاسيف الا ذوالفقار ،⁽⁷⁴⁾ حضرت رسول صلى الله عليه و آله و سلم در حق او فرمود كه الاسلام تحت قدميه .⁽⁷⁵⁾

هديه اى به على عليه السلام

حسين (بن ) على عليه السلام گفت : پدرم بر كنار فرات بود. پيراهن بيرون كرد و در آب شد تا غسلى كند. موجى برآمد و پيراهن را ببرد. چون از آب بيرون آمد، آوازى شنيد كه : يا ابا الحسن ! انظر عن يمينك و خذ ماترى به جانب راست نگر و فراگير آنچه مى بينى . اميرالمؤمنين عليه السلام نگاه كرد، پيراهنى ديد در ردايى پيچيده ، فرا گرفت . رقعه اى از گريبان وى بيفتاد. بر آنجا نوشته : بسم الله الرحمن الرحيم ، هديه من الله العزيز الحكيم الى على بن ابى طالب ، هذا قميص هارون بن عمران و اورثناها قوما آخرين ⁽⁷⁶⁾ اين هديه اى است از خداى عزيز حكيم . اين پيراهن هارون بن عمران است كه به ميراث به قوم ديگر رسانيديم . شعر:

على ولى الله والى عباده

على على القدر عالى المراتب

اذا كان بين المقانب ضاربا

بصمصامه ابدى ضروب المنافب

و ما مثله فى الناس بعد محمد

كريم شريف المنتهى و المناسب

كذالك حكم الله فيه برغم من

يخالفه من خارجى و ناصب

توطئه نافرجام

(در آن وقت ) كه مشركان قصد رسول صلى الله عليه و آله و سلم كردند، جبرئيل آمد كه يا رسول الله ! حق تعالى مى فرمايد كه امشب على را به جاى خود بخوابان و خود برو؛ كه مشركان قصد تو دارند. خواجه صلى الله عليه و آله ، شاه مردان را خواباند و حال باز گفت . اميرالمؤمنين عليه السلام گفت : هزار جان من فداى تو باد، كاشكى كه مرا هزار جان بودى تا همه فداى تو كردمى . پس چون شب در آمد، رسول امير را در جاى خود خوابانيد و خود از سراى بيرون آمد. جماعت مشركان را ديد پيرامون ⁽⁷⁷⁾ سراى خفته ، پاره اى خاك بر گرفت و بر سر ايشان ريخت و اين آيت بخواند: و جعلنا من بين ايديهم سدا و من خلفهم سدا فاغشيناهم فهم لايبصرون ؛⁽⁷⁸⁾ و برفت . چون از خواب در آمدند بر سر خود خاك ، ديدند. گفتند: اين خاك كه بر سر ما كرده است ؟ كارى كه اولش بر سر خاك بود، آخرش در دست باد بود. پس جمله روى به خانه رسول نهادند. اميرالمؤمنين عليه السلام خفته بود و روى خود را پوشيده و پاهاى خود را ظاهر كرده - كه پاى وى مانند پاى رسول بود - تا ايشان پندارند كه حضرت خواجه صلى الله عليه و آله و سلم است ، بدو مشغول شوند و آنچه توانند بكنند. چون در آمدند هر يكى ديگرى را مى گفت : تو ابتدا كن . اميرالمؤمنين عليه السلام برجست كه شما را چه بوده است ؟ گفتند: محمد كجا شد؟ گفت : من نگاهبان او نبودم تا بدانم كه او كجا شد. ايشان خايب ⁽⁷⁹⁾ و خاسر⁽⁸⁰⁾ باز گشتند.

تعجب فرشتگان

شبى رسول صلى الله عليه و آله و سلم چون از نماز خفتن ⁽⁸¹⁾ فارغ شد، يكى از صف برخاست و گفت : يا رسول الله ! غريبم و درويش . خواجه صلى الله عليه و آله و سلم گفت : كيست كه اين درويش را طعامى دهد؟ شاه مردان برخاست و دست درويش گرفت و به خانه برد و فاطمه عليهما السلام را گفت : در كار اين درويش نظرى كن . فاطمه عليهما السلام گفت : اى على ! در خانه اندك طعامى است كه يك كس را كفايت نبود؛ و تو روزه دارى و افطار نكرده اى و حسن و حسين گرسنه اند، اما ايثار كنيم . طعام بياورد و به شاه مردان داد. شاه مردان در پيش درويش ‍ بنهاد و با خود گفت : نيكو نبود كه با مهمان طعام نخورم و اگر بخورم وى را كفايت نبود، دست به چراغ دراز كرد - كه اصلاح كنم - و چراغ را فرونشاند و فاطمه عليهما السلام را گفت : چراغ در گير و در گرفتن چراغ درنگ كن تا كه مهمان از طعام فارغ شود؛ و دست به طعام مى برد و دهن مى جنباند و چنان مى نمود كه طعام مى خورد و نمى خورد - تا كه مهمان از طعام فارغ شد. فاطمه عليهما السلام چراغ را درگرفت . اميرالمؤمنين عليه السلام نگاه كرد آن طعام همچنان باقى بود. گفت : اى درويش ! چرا طعام نخوردى ؟ گفت : سير خوردم - اما حق تعالى بر اين طعام بركت كرده است . ديگر روز مرتضى عليه السلام به حضرت مصطفى صلى الله عليه و آله و سلم شد. خواجه صلى الله عليه و آله و سلم گفت : اى على ! دوش فرشتگان آسمان از آن تعجب كردند كه تو كردى و حق تعالى در حق تو اين آيت فرستاد كه : و يؤ ثرون على انفسهم و لو كان بهم خصاصة .⁽⁸²⁾

سفره الهى

روزى اميرالمؤمنين عليه السلام به حجره حضرت فاطمه عليهما السلام در آمد. فاطمه عليهما السلام را ديد كه حسن و حسين عليه السلام را مى خوابانيد و ايشان از گرسنگى در خواب نمى شدند. گفت : اى على ! برو طلب طعامى مى كن كه اين كودكان را از گرسنگى در خواب نمى شوند. اميرالمؤمنين عليه السلام به نزديك عبدالرحمن عوف شد و از وى دينارى زر قرض خواست . عبدالرحمن در خانه شد و كيسه اى زر بيرون آورد و گفت : اين صد دينار است ، بستان و هرگز عوض ‍ مده . اميرالمؤمنين عليه السلام گفت : از تو قبول نمى كنم كه من از رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم شنيدم كه : اليد العليا خير من اليد السفلى .⁽⁸³⁾ دست بالا، بهتر از دست زيرين باشد؛ اما يك دينار زر به من قرض به من بده . و اين حديث بشنو كه مهتر عالم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: الصدقه عشره اضعاف و القرض ثمانيه عشر ضعفا .⁽⁸⁴⁾ صدقه يكى را ده عوض باشد و قرض هر يكى را هجده . عبدالرحمن يك دينار زر به قرض به اميرالمؤمنين عليه السلام داد. اميرالمؤمنين عليه السلام بگذشت . مقداد را ديد در كنار چاه نشسته . گفت : اى مقداد! در اين ساعت چرا اينجا نشسته اى ؟ گفت : از براى ضرورتى . گفت : آن چيست ؟ گفت : چهار روز است كه هيچ طعام نيافته ام . گفت : بستان اين دينار را كه تو اولى ترى - كه تو چهار روز است كه طعام نيافته اى و ما سه روز. پس دينار زر به مقداد داد و وقت نماز شام روى به مسجد رسول نهاد و با رسول صلى الله عليه و آله و سلم نماز بگزارد و خواجه صلى الله عليه و آله و سلم گفت : اى على ! امشب به خانه شما مى آيم ، و مهمان شما مى باشم . اميرالمؤمنين عليه السلام گفت : عزازه و كرامة ،⁽⁸⁵⁾ و از پيش برفت و فاطمه عليهما السلام را بشارت داد و خواجه صلى الله عليه و آله و سلم در عقب على عليه السلام به حجره فاطمه در آمد. فاطمه عليهما السلام در خانه شد و روى بر خاك نهاد و گفت : خداوندا! به حق محمد و آل محمد كه بر ما طعامى فرو فرست . چون سر برداشت كاسه اى ديد بزرگ پر از طعام ، بويى از وى مى دميد خوشتر از بوى مشك . آن را برداشت و پيش ‍ مصطفى و مرتضى عليهما السلام نهاد. شاه مردان گفت : انى لك هذا الطعام ؟ . از كجاست تو را اين طعام ؟ گفت : هو من عند الله ، ان الله يرزق من يشاء بغير حساب از نزديك خداست . خدا روزى دهد آن را كه خواهد، بى حساب ، مصطفى صلى الله عليه و آله و سلم گفت : شكر خداى را كه مرا فرزندى داد چون مريم ، كه هرگاه زكريا عليه السلام نزد وى شدى طعامى يافتى ، گفتى : انى لك هذا؟ وى گفت : هو من عند الله ، ان الله يرزق من يشاء بغير حساب . پس رسول و على و فاطمه عليهما السلام از آن طعام مى خوردند. سائلى بر در آمد. امير خواست كه وى را طعام دهد. رسول صلى الله عليه و آله و سلم گفت : مده كه اين ابليس است ، خبر يافت كه ما از طعام بهشت مى خوريم ، آمده تا با ما مشاركت كند. پس ديگر روز مصطفى و مرتضى عليهما السلام در مسجد بودند. اعرابى (اى ) كيسه اى زر به اميرالمؤ منين عليه السلام ناپيدا شد. رسول صلى الله عليه و آله و سلم گفت : اى على ! مى دانى كه آن اعرابى كه بود؟ گفت : خدا و رسول عالمترند. گفت : آن جبرئيل بود. در اين وقت گنجى از گنجهاى زمين برداشت و حق تعالى از براى آن يك دينار زر كه به مقداد داده اى تو را بيست و چهار جزو ثواب و خير بداد و از آن در دنيا معجل گردانيد: يكى آن كاسه و يك اين كيسه و بيست و دو در آخرت ساخته است ، آنچه هيچ چشم چنان نديده باشد و هيچ گوش نشنيده و بر خاطر هيچ آدمى نگذشته ؛ اميرالمؤمنين عليه السلام آن زر را وزن كرد، هفتصد دينار بود. گفت : صدق الله حيث قال : مثل الذين ينفقون اموالهم فى سبيل الله كمثل حبه انبتت سبع سنابل فى كل سنبله مائه حبه .⁽⁸⁶⁾

قلاده اى بر گردن خالد!

(اميرالمؤمنين عليه السلام ) روزى به صحرا برون رفت ، خالد را ديد كه با لشگرى به جايى مى رفت . خالد چون اميرالمؤمنين عليه السلام را ديد عمودى آهنين در دست داشت ، برآورد تا بر فرق مبارك امير زند. شاه مردان و شير يزدان دست دراز كرد و عمود از وى فرا گرفت و در گردنش كرد و تاب داد چون قلاده شد. خالد باز گشت و پيش ابوبكر رفت . هر چند خواستند كه برون كنند نتوانستند. آهنگر را حاضر كردند گفت : تا در آتش نبرند برون نتوان كرد. و چون در آتش برند خالد هلاك شود.
پيش حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام رفتند و تضرع و زارى نمودند تا آن حضرت با دو انگشت مبارك آن را بگرفت و تاب باز داد و از گردنش ‍ برداشت .

همنشين مسكينان

آورده اند كه آن دو گوشواره عرش خدا، آن دو ساله على مرتضى عليه السلام ، چون آن صاحب هل اتى ⁽⁸⁷⁾ را دفن فرمودند به وقت مراجعت ناله اى به سمع ايشان رسيد. بر اثر آن ناله برفتند. پيرى نابينا ديدند كه نشسته بود و مى گريست . گفتند: اى پير! تو را چه رسيده است ؟ گفت : مدتى مديد است كه هر روز شخصى بيامدى و در پهلوى من نشستى و گفتى : مسكين جالس مسكينا، ⁽⁸⁸⁾ اگر چه ديده جمالش نمى ديدم اما بوى عصمتش به مشامم مى رسيد. چنان دانم كه آن شاه مردان بوده است . زيرا كه امروز، سه است كه نيامده ، حسن و حسين عليهما السلام به گريه در آمدند و گفتند: اى پير! آن پدر ما بود و اين ساعت از دفن وى مى آييم . پير در دست و پاى ايشان افتاد و گفت : مرا بر سر تربت آن شاه مردان و شير يزدان ببريد، پير را بر سر تربت بردند. روى به آن تربت نهاد و زار زار بگريست و مى گفت : من روى از خاك برنگيرم تا در فراقت نميرم . شعر:

نه درد تو را به هيچ درمان دهم

نه خاك درت ملك سليمان بدهم

برگير نقاب از زخ چون خورشيدت

تا نعره زنان پيش رخت جان دهم

پير گفت : خداوندا! من بى اين بزرگ ، زندگانى نمى خواهم ؛ مرا به روى در رسان . در زمان حال بر وى بگرديد و به وى در رسيد.

اشك معاويه بر على عليه السلام

در خبر است از اضرار (كه ) گفت : به نزديك معاويه بودم . مرا گفت : صفت على ، ما را بگوى . گفتم : مرا از اين معاف دارى ؟ گفت : نه . گفتم : به خداى كه بى خوابى اش بسيار بود و خوابش اندك . همه اوقات شب و روز كتاب خداى مى خواندى ، حجابش ⁽⁸⁹⁾ نبودى و به خوش عيشى مشغول نشدى . به خداى كه وى را ديدم در ميانه شب كه به محراب ايستاده بود و برخود مى پيچيد چون مار گزيده يتململ تململ السليم و يبكى بكاء الحزين ⁽⁹⁰⁾ و مى گفت : اى دنيا خود را بر من عرضه مى دارى يا به من تشوق ⁽⁹¹⁾ مى نمايى ؟ سخت دور افتاده اى ! مرا با تو هيچ رغبت نيست و بر تو هيچ حاجتم نيست ، تو را سه طلاق داده ام كه با توام هيچ رجوع نباشد و مى گفت : آه ! آه ! از درشتى راه و دورى سفر و اندكى زاد. معاويه بگريست و گفت : بس يا ضرار! به خداى سوگند كه چنين بود على بن ابى طالب ، امامت و وصيت و عترت پاك ، وى را بود و بيعت فتح و بيعت رضوان وى را بود. دوست خداى و رسول بود.
حق با او بود و او با حق ⁽⁹²⁾