"بسم الله الرحمن الرحيم"
لباس روح/سخنرانی آیت الله ناصری
اشاره: در شرح خطبه همام مقدمه ای در مورد اهمیت تقوا و تقسیم تقوا به تقوای فردی و اجتماعی، در شمارة دهم بیان شد؛ در این مجال، تقوا به عنوان لباس روح معرفی می شود که هم ما را محافظت می کند و هم نیاز به محافظت دارد؛ و در ادامه برای آشنایی با آثار تقوا دل های شما را به سفرة معنوی آیت قرآن کریم دعوت می کنیم:
بسم الله الرحمن الرحیم. و لا حول و لا قوة الّا باالله العلی العظیم
عرض کردیم که تقوا محدودیت نیست. کسی نمی تواند بگوید تقوا مرا محدود می کند. تقوا محدودیت نیست، بلکه مصونیت است. این واژه و مشتقاتش ده ها مرتبه در قرآن به کار رفته که معلوم می شود اهمیت فراوانی دارد. تقوا عالی ترین صفت انبیا و اولیاست. حضرت امیرمؤمنان علیه السلام نیز خطبه های زیادی راجع به تقوا ایراد فرموده اند و در خطبه 91 به طور مفصل در این باره مطالبی آمده است. حضرت می فرماید: «ألا فَصُونُوها وَ تَصُونُو بِهَا؛ شما تقوا را (در همه حالات و حرکتتان) رعآیت و حفظ بکنید و تقوا نیز شما را حفظ می کند»؛ یعنی اگر آداب و رسومی را که شرع مقدس برای من تعیین کرده است رعآیت کنم، آن گاه تقوا مانند پلیس باطنی روح مرا از انحراف و آلودگی و حجاب های ظلمانی حفظ می کند و نمی گذارد آسیبی به آن برسد، که به تعبیر قرآن «وَ لِبَاسُ التَّقْوَا ذَلِکَ خَیرٌ»2. صریح آیه شریفه است که تقوا به منزله لباس است. لباسی باطنی است همان گونه که این لباس، مرا از سرما و گرما حفظ می کند، تقوا هم لباس روحانی است که نمی گذارد ظلمت و آلودگی ها و گرد و غبار غفلت بر آن بنشیند و روحت را همیشه شاد و خرم نگه می دارد. با وجود آنکه لباس، مرا حفظ می کند، من نیز لباس را از سرقت و پاره شدن حفظ می کنم. تقوا نیز این گونه است: هم آن تو را حفظ می کند و هم تو آن را حفظ می کنی، هم تقوا محافظ توست و هم تو محافظ آن هستی. بنابراین هیچ «دوری» پیش نمی آید.
آن گاه امام علیه السلام فرمودند: «اَلمُتَّقی مَنِ اْتَّقَ الذُّنوب؛ متقی کسی است که گناه نکند». کسی که گناه نکند، متقی است. گناه دو جهت دارد: یا ترک واجبات است، یا انجام محرمات. ترک واجب و انجام حرام، هر دو گناه است. متقی کسی است که هم واجباتش را ترک نکند و هم محرمات را انجام ندهد. آن گاه حالت نفسانی در وجود انسان پیدا می شود. طبع شعر از کجا آمده؟ خدا این را به شما داده. در اثر انجام واجبات و ترک محرمات نیز خدا به شما حالتی می دهد که چشم دلت باز می شود و پشت دیوارها را می بینی، مستجاب الدعوه می شوی. پیرمرد بسیار خوبی در نجف بود که حمّالی می کرد. پنجاه سال قبل او را در نجف دیده بودم. محاسن بلند و قد کوتاهی داشت با اینکه حمال بود و به لباس هایش چند وصله داشت، اما همیشه شسته و قشنگ بود. طنابی هم بر دوش می انداخت و سرش هم پایین بود و همیشه ذکر می گفت. نقل شده که بچة خواهر این مرد، از پشت بام سقوط می کند و خواهر فریاد می زند. در همان لحظه این پیرمرد هم حضور داشت و می گوید: خدایا، نگهش دار! بچه در میان زمین و آسمان می ماند. پیرمرد نزدیک می رود و می گوید: خدایا، بچه را بده. او را گرفت و بر زمین گذاشت. مردم پیرامونش جمع شدند و گفتند مستجاب الدعوه شده ای؟ گفت: من حمّال خودتانم. یک عمر خدا هر چه گفت، من فرمان بردم. حالا من از خدا تقاضایی داشتم و خدا عطا کرد. در روایتی، حضرت حق فرموده است: «عَبْدی أطِعْنی حَتَّی أجْعَلُکَ مَثَلی؛ ای بنده من، اطاعت من را بکن تا مثل من بشوی»؛ یعنی همین طور که من به هر چی بگویم باش، می شود، تو نیز به هر چی بگویی باش، می شود. چندین روآیت به همین مضمون هست.
به هرحال، در اثر انجام واجبات و ترک محرمات، حالتی به انسان داده می شود که از گناه بدش می اید. این کار امکان دارد؛ همان گونه که بیماری که تب دارد، از لذیذ ترین غذا متنفر است. کسی که تقوا پیدا کند نیز همین گونه است. اما این یک شکل است. شکل دیگرش آن است که می بیند حقیقت این غذا و حقیقت این معصیت چیست و چشمش باز است. لذا انبیا معصیت نمی کردند. مرتکب کوچک ترین معصیت نمی شدند؛ چون اثرش را می دیدند. پزشکی را فرض کنید که زنی بسیار زیبا را دیده باشد، اما می داند که فلان مرض مسری را دارد. این دکتر اصلاً به او میل پیدا نمی کند. یا مثلاً کسی که شدیداً گرسنه است، آیا غذایی را که همه اش چرک و خون است، می خورد؟ تقوا نیز حقایق را نشان می دهد. آنها که چشمشان باز شده و حقایق را می بینند، از راه تقوا به این جا رسیده اند. حقیقت غذا را می دیدند و نمی توانستند غذای حرام را بخورند.
آثار تقوا
1. خدا دوستش دارد
کسی که تقوا داشته باشد، آثار زیادی دارد. یکی از آثار تقوا این است که خدا دوستش دارد: «اِنَّ اللهَ یحِبُّ الْمُتَّقین»3. این صریح قرآن است. کسی که خدا دوستش باشد، چه غمی دارد؟ قصه ایاز و سلطان محمود است که گفت من تو را که دارم، همه چیز دارم. کسی که خدا ر دارد، همه چیز دارد.
2. درکاری نمی ماند
اثر دیگرش این است: «ومَنْ یتَّقِ الله یجْعَل لَهُ مَخْرَجا».4 کسی که تقوا داشته باشد، در کارهایش در نمی ماند نه در کارهای دنیوی و نه در کارهای اخرویش. درکارها فرج و گشایش برایش حاصل می شود.
3. برکات نازل می شود
یکی دیگر از آثار تقوا این است که برکات آسمان و زمین نازل می شود. در سوره اعراف آیه 96 می فرماید: «وَ لَوْ أنَّ اَهْلَ الْقُری ءَامَنُواْ وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیهِم بَرَکَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَ الْأرْضِ؛ اگر مردم تقوا و ایمان داشتند، برکات آسمان و زمین برایشان نازل می شد». اینکه برکات آسمان از ما منع شده است، در اثر معاصی و بی بند و باری های ماست. به خدا و پیامبر و ولآیت توهین می کنند و من و شما هم ساکت می نشینیم. چنان که در جلسه قبل عرض کردم، ما نیز عقاب می شویم، طبق آیه شریفه. سکوت خوبان در برابر خلاف شرع و خلاف ضوابط الهی، باعث عقاب آنها هم می شود. همین کارها شد که این وضعیت پیش آمد. لذا از رحمت الهی هیچ خبری نیست. کسی که تقوا داشته باشد، خدا برکات زمین و آسمان را بر او فرو می ریزد. کشاورزی می کنیم و در زمین هزار متر زمین باید چندین خروار گندم به عمل بیاید، می بینید یک خروار محصول می دهد. قاعده اش این است که طبق صریح آیه قرآن، یک دانه گندم، هفت صد دانه بدهد. پس چطور شده است که بذر می ریزیم و تخمش هم از بین می رود؟ آیه شریفه می فرماید: «سَبْعَ سَنابِل فِی کُلِ سُنْبُلَة»؛5 یعنی یک گندم باید هفت خوشه بدهد و هر خوشه هم صد دانه داشته باشد که می شود هفتصد دانه و در ادامه آیه هم آمده: «وَ یضاعِفُ لِمَنْ یشَاء»؛6 به بعضی بیش از این مقدار هم می دهیم. اهل تقوایی از شیراز نقل کرده که یک دانه گندم کاشته و 1400 دانه گندم برداشت کرده؛ یعنی محصول یک مَن گندم، 1400 مَن گندم بوده. این اثر تقواست. تقوا پیشه کن و با خدا رفیق باش که نانت در روغن است.
4. دشمن مسلط نمی شود
در آیه دیگر می فرماید: «اِنْ تَصْبِرُو وَ تَتَّقُوا لا یضُرُّکُم کَیدَهُم شَیئًا»؛7 یعنی اگر تقوا داشته باشید، دشمن نمی تواند بر تو مسلط بشود و تو را اذیت کند.
5. اعمال اصلاح می شود
می فرماید: «یصْلِح لَکُم أعمالَکُم»؛8 تقوا اعمال من را اصلاح می کند.
6. گناهان آمرزیده می شود
همچنین می فرماید: «و یغْفِرُ لَکُم ذُنُوبَکُم».9 و اگر من تقوا پیدا کردم، خدا گناهان من را می بخشد.
7. قدرت تشخیص
بعد می فرماید: «اِن تَتَّقُوا الله یجْعَل لَکُم فُرقانا»10. اثر دیگر تقوا آن است که اگر بخواهند از اسلام و قرآن و ولآیت جدایت کنند، خداوند «فرقان» و قدرت تشخیص می دهد.
8. قبولی اعمال در گرو تقواست
می فرماید: «اِنَّما یتَقَبَّلُ الله مِنَ الْمُتَّقین».11 یکی دیگر از آثار تقوا این است که خدا اعمالت را قبول می کند و همه را می پذیرد. خداوند اعمال متقین را قبول می کند، نه اعمال هر کسی را.
9. آثار دیگر تقوا
زیادتی محبت به حق، حفظ از انحراف اخلاقی و جنسی، و استجابت دعا است. انسان متقی، دیگر غذای حرام هم نمی خورد، دیگر در بازار کم و زیاد نمی کند، طبق ضوابط عمل می کند، ربا نمی خورد. در روآیت، حضرت امام صادق علیه السلام فرمود: «تَرْکُ لُقْمَةٍ مِنَ الْحَرام أحَبُّ اِلَی الله مِن صَلَوة ألْفَی رَکْعَة» اگر کسی یک لقمه حرام را ترک کند، آثار و ثوابش بهتر از دو هزار رکعت نماز مستحبی است با شکمی که پر از غذای حرام است، هیچ ارزش ندارد. کسی که شکمش پر از حرام است، نمازش قبول نمی شود، نه نماز واجبش و نه مستحبش. در روآیت متعددی داریم که اگر کسی یک لقمه حرام بخورد، تا چهل روز عباداتش مقبول نیست. زن و فرزندی که به آنان غذای حرام می دهم، در روز قیامت از من شکآیت می کنند و عبادات من هم هیچ اثری ندارد.
انسانی که می خواهد متقی باشد، ابتدا باید حق الناس را بپردازد و چیزی از حقوق مردم بر گردنش نباشد. و اگر نمی توانم فعلاً حق آنها را بپردازم، باید تصمیم بگیرم که بعد بپردازم و آن موقع می توانم لباس تقوا را بپوشم و روح تقوی در وجود من جلوه گر بشود. حضرت فرمودند که ردکردن یک درهم از حق الناس، در نزد خدا بهتر از هفتاد حج مقبول است.
اگر نمی خواهی که مردم کلاه سرتان بگذارند، شما هم بر سر آنها کلاه نگذارید. اگر دوست ندارید که مالتان را بخورند، شما هم مال مردم را نخور. اگر نمی خواهید پشت سرت حرف بزنند، شما هم پشت سر آنان حرفی نزنید.
پی نوشت ها
1. سوره آل عمران: 182.
2. سوره اعراف: 26.
3. سوره توبه: 4.
4. سوره طلاق: 2.
5. سوره بقر: 261.
6. سوره بقره: 261.
7. سوره آل عمران: 120.
8. سوره احزاب: 71.
9. سوره آل عمران: 31.
10. سوره انفال: 29.
11. سوره مائده: 27. |
انتهای پیام
ضمائم: