آيا کمک خواستن از غير خدا شرک است ؟
پاسخ : از ديدگاه عقل و در منطق وحي ، تمام انسانها بلکه همه پديده هاي جهان ، همان گونه که در پيدايش خود به خدا محتاجند ، در تأثيربخشيِ خويش نيز بدو نياز دارند .
قرآن کريم در اين زمينه مي فرمايد :
« يا أيُّها النّاسُ أنْتُمُ الْفُقَراءُ إلي اللهِ وَاللهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيد » . ( 1 )
ـ اي مردم ، شما به خدا احتياج داريد و او بي نياز و ستوده است .
و در جاي ديگر ، همه پيروزيها را در انحصار پروردگار جهانيان دانسته و مي فرمايد :
« وَمَا النَّصْرُ مِنْ عِنْدِاللهِ الْعَزيْزِ الْحَکِيمْ » . ( 2 )
ـ نصرت و ياري ، تنها از جانب خداي عزيز و حکيم است .
براساس اين اصل مسلّم اسلام ، ما مسلمانان در هر نماز خود ، اين آيه شريفه را زمزمه مي کنيم :
« إيّاکَ نَعْبُدُ وَإيّاکَ نَسْتَعِيْنُ » . ( 3 )
ـ تنها تو را مي پرستيم واز تو کمک مي جوييم .
اينک براي روشن شدن پاسخ سؤال فوق ، مي گوييم :
ياري جستن از غير خدا ، به دو صورت ، متصور است :
1 ـ درصورت اول آنست که بگونه اي از انسان يا پديده ديگري استمداد نماييم که او را در اصل هستي يا عملکرد خويش ، مستقل دانسته و در ياري رساندن ، بي نياز از خدا بپنداريم .
شکي نيست که اين گونه استمداد از غير خدا ، شرک محض است که قرآن کريم در آيه ذيل ، بي پايگي آن را رقم مي زند .
« قُلْ مَنْ ذَا الَّذيْ يَعْصِمُکُمْ مِن اللهِ اِنْ أَرادَ بِکُمْ سُوءال وَأَرادَبِکُمْ رَحْمَةً وَلا يَجِدُوْن لَهُمْ مِنْ دُوْنِ الله وَلِيَّاً وَلا نَصِيْراً » . (4 )
ـ بگو اگر خدا درباره شما اراده عذاب نمايد ، کيست که شما را از او در امان بدارد ؟ و يا اگر اراده رحمت فرمايد ، ( کيست که از آن پيشگيري نمايد ) و آنان براي خود ، ولي و ياوري نمي يابند .
2 ـ روش ديگر آن است که به هنگام ياري جستن از انساني ديگر ، او را آفريده و نيازمند به خدا بدانيم که از خود ، استقلالي ندارد و تأثيربخشي وي نيز از جانب خداي بزرگ ، به منظور حل بعضي از مشکلات بندگان ، به وي عطا گرديده است .
براساس اين طرز تفکر ، موردي که از وي ياري مي طلبيم ، حکم واسطه را دارد که پروردگار بزرگ او را « وسيله » برآوردن برخي نيازها قرار داده است . اينگونه کمک خواهي ، در واقع ، استعانت از خداوند است زيرا او است که
به اين وسائل و اسباب ، هستي بخشيده و سرانجام آنان را در برآوردن نيازهاي ديگران ، تأثير و توان عطا فرموده است . اصولاً زندگي افراد بشر بر مبناي اين استعانت از اسباب و مسببات ، پايه ريزي شده است ، بطوري که بدون کمک گرفتن از آنها ، زندگي انسان ، دچار آشفتگي مي گردد . در اينجا نيز اگر با اين ديد به آنها بنگريم که عوامل تحقق ياري خدا هستند که هم اصل هستي آنها از خدا است و هم تأثيربخشي آنها از جانب او است ، اين کمک گرفتن ، با توحيد و يکتاپرستي هيچ برخوردي ندارد .
اگر کشاورزي موحد و خداشناس ، از عواملي ؛ مانند زمين و آب و هوا و آفتاب کمک مي گيرد و مي تواند دانه ها را پرورش داده و به بار بنشاند در واقع از خدا استمداد مي جويد ؛ زيرا او است که به اين عوامل و ابزار ، نيرو و استعداد بخشيده است .
روشن است که اين استعانت ، با روح توحيد و يگانه پرستي سازگاري کامل دارد . بلکه قرآن مجيد ما را به اينگونه ياري جستن از پديده هايي ( مانند پايداري و نماز ) ، فرمان مي دهد آنجا که مي فرمايد :
« وَاسْتَعِيْنُوا بِالصَّبْر و الصَّلوة. »(5)
ـ از پايداري و نماز ، ياري بجوييد .
روشن است که صبر و پايداري کار بشراست و ما مأموريم از آنها کمک بگيريم و در عين حال ، يک چنين استعانتي ، با حصر آن به خدا درآيه « . . . وَايّاکَ نَسْتَعِيْنُ » منافاتي ندارد .
--------------------------------------------------------------
1 ـ فاطر : 15
2ـ آل عمران : 126
3 ـ حمد : 5
4ـ احزاب : 17
5ـ مائده : 45
انتهای پیام
ضمائم: