۩۞۩ اعـمـال شـب هـای قـــدر ۩۞۩
بسم الله الرحمن الرحیم
اعمال شبهای قدر
شب نوزدهم:
اولین شب از شبهای قدر است و شب قدر همان شبی است که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت آن نمی‌رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال رقم می‌خورد و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل می‌شوند و به خدمت امام زمان علیه‌السلام مشرف می‌شوند و آنچه برای هر کس مقدر شده است بر امام علیه السلام عرض می‌کنند.
اعمال شب قدر بر دو نوع است: یکی آن که در هر سه شب انجام می‌شود و دیگر آن که مخصوص هر شبی است.
اعمالی که در هر سه شب مشترک است:
1- غسل. (مقارن غروب آفتاب، که بهتر است نماز عشاء را با غسل خواند.)
2- دو رکعت نماز وارد شده است که در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَستَغفُرِاللهَ وَ اَتوبُ اِلَیهِ و در روایتی است که از جای خود برنخیزد تا حق تعالی او و پدر و مادرش را بیامرزد.
3- قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُِکَ بِکِتابِکَ المُنزَلِ وَ ما فیهِا سمُکَ الاَکبَرُ و اَسماؤُکَ الحُسنی وَ یُخافُ وَ یُرجی اَن تَجعَلَنی مِن عُتَقائِکَ مِنَ النّار. پس هر حاجت که دارد بخواهد.
4- مصحف شریف را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید:
اَللّهمَّ بِحَقِّ هذاالقُرآنِ وَ بِحَقِّ مَن اَرسَلتَه بِه وَ بِحَقِ کُلِّ مومنٍ مَدَحتَه ُ فیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیهِم فلا اَحَدَ اَعرَفُبِ بِحَقِّکَ مِنکَ.
ده مرتبه بگوید: بِکَ یا الله
ده مرتبه: بِمُحَمَّدٍ
ده مرتبه: بِعلیٍّ
ده مرتبه: بِفاطِمَةَ
ده مرتبه: بِالحَسَنِ
ده مرتبه: بِالحُسَین ِ
ده مرتبه: بِعلیّ بنِ الحُسین
ده مرتبه: بِمُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ
ده مرتبه: بِجَعفَر بنِ مُحَمَّدٍ
ده مرتبه: بِموُسی بنِ جَعفَر ٍ
ده مرتبه: بِعلیِّ بنِ عَلیٍّ
ده مرتبه: بِعَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ
ده مرتبه: بِالحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ
ده مرتبه: بِالحُجَّةِ
پس از این عمل هر حاجتی که داری طلب کن.
5- زیارت امام حسین علیه السلام است؛ که در روایت آمده است که چون شب قدر می‌شود منادی از آسمان هفتم ندا می‌کند که حق تعالی آمرزید هر کسی را که به زیارت قبر امام حسین علیه السلام آمده است.
6- احیا داشتن این شبها. در روایت آمده هر کس احیا کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هر چند به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوه‌ها و وزن دریاها باشد.
7- صد رکعت نماز بخواند که فضیلت بسیار دارد، و افضل آنست که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند.
8- این دعا خوانده شود: اَللّهُمَّ اِنّی اَمسَیتُ لَکَ عَبدًا داخِرًا لا اَملِکُ لِنَفسی وَ اَعتَرِفُ..
اعمال مخصوص هر شب قدر
شب نوزدهم
1- صد مرتبه "اَستَغفُرِاللهَ رَبی وَ اَتوبُ اِلَیه".
2- صد مرتبه " اَللّهُمَّ العَن قَتَلَةَ اَمیرَالمومنینَ".
3- دعای "یا ذَالَّذی کانَ..." خوانده شود .
4- دعای " اَللّهَمَّ اجعَل فیما تَقضی وَ..." خوانده شود
شب بیست و یکم:
فضیلتش زیادتر از شب نوزدهم است، و باید اعمال آن شب را از غسل و احیاء و زیارت و نماز، هفت قل هو الله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعای جوشن کبیر و غیره در این شب به عمل آورد، در روایات تاکید شده در غسل و احیاء و جدّ و جهد در عبادت در این شب و شب بیست و سوم
از پيامبر گرامي اسلام (ص) نيز نقل است: از خداوند به دور باد و نفرين بر کسي که به شب قدر برسد و زنده باشد، اما آمرزيده نشود.
"انس بن مالک" از پيامبر (ص) نقل کرده که فرمودند: ماه مبارک به شما رو آورده است و در اين ماه شبي است که برتر از هزار ماه است و هر کس از فيض شب قدر محروم گردد، از تمام خيرات بي‌نصيب مانده است و محروم نمي‌ماند از برکات شب قدر، مگر کسي که خويشتن را محروم کرده است.
از امام باقر (ع) نيز درباره به وجود آمدن شب قدر نقل است که اگر خداوند کارهاي مؤمنان را چند برابر نکند به سر حد کمال نمي‌رسند، اما از راه لطف کارهاي نيکوي آنها را چند برابر مي‌فرمايد تا کاستي هايشان جبران شود.
بر اين اساس، راز سعادتمند شدن انسان‌ها در شب قدر، عمل اختياري صالحي است که با عنايت خداوند، برکت يافته و چند برابر مي‌شود.
از حضرت رسول (ص) نيز پيرامون شب زنده داري شب قدر نقل است که فرمودند: کسي که شب قدر را شب زنده‌داري کند، تا شب قدر آينده، عذاب دوزخ از او دور گردد.
امام موسي بن جعفر (ع) نيز در اين باره فرمودند: کسي که در شب قدر غسل کرده و تا سپيده صبح شب زنده‌داري کند، گناهانش آمرزيده مي‌شود.
تمامي اين روايات بر اين مطلب دلالت دارند که برخي مقدرات و پاداش‌ها، مانند دور شدن از عذاب دوزخ، نتيجه کار خود بندگان است و سرنوشت هر انساني در شب قدر به دست خودش رقم مي‌خورد.
در اين شب به خواندن دعاهايي از جمله "جوش کبير"، "دعاي افتتاح" و "ابوحمزه ثمالي" سفارش شده زيرا انسان با يادآوري لطف، گذشت، کرم، رحمت و بخشش بي‌پايان خداي مهربان او را در کنار و دستگير خويش مي‌بيند و نور اميد در دلش مي درخشد.
در تعیین شب قدر پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «اِلتَمَسوها فِی العَشرِ الأواخِرِ مِن شَهرِ رَمَضان»
شب قدر را در دهه آخر ماه رمضان جستجو کنید.
همچنین از امام باقر (علیه السلام) آمده است:
«همانا علی (علیه السلام) شب قدر را در شب نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم می جست»
طبق روایات فراوانی که در منابع شیعی آمده است، شب های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه مبارک رمضان، شبهای قدر معرفی شده اند.
بنابر روایت "ابن أبی الحدید" وقتی درباره تعیین شب قدر از امیرالمؤمنین سؤال می شود، آن حضرت از مشخص کردن آن طفره می رود و می فرماید:
در این جهت تردید ندارم که خداوند جهت مخفی داشتن شب قدر برای شما نظر و عنایت دارد؛ زیرا اگر آنرا برای شما اعلام داشته بود، در همان شب به عبادت می پرداختید و در شبهای دیگر عبادت را ترک می نمودید و من هم به خواست خدا در مورد بهره برداری شما از شبهای دیگر امیدوارم شما را محروم نگردانم.
البته با اینکه خداوند و رسولش(صلی الله علیه و آله) و أئمه اطهار (علیهم السلام) برای زنده نگه داشتن روح امید و اهمیت اطاعت و بندگی سعی در مخفی داشتن شب قدر داشته اند، ولی آنطور که از احادیث استنباط می شود، احتمال شب قدر بودن شب بیست و سوم بیشتر است.
شبى که پيامبر اکرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) درباره اش مى فرمود:
ان الشيطان لا يخرج فى هذه الليله حتى يضى ء فجرها و لا يستطيع فيها ان ينال احدا بخبل اءو داء او ضرب من ضروب الفساد و لا ينفذ فيها سحر ساحر.
شيطان در اين شب بيرون نيايد تا آن که صبح طلوع کند و قدرت آسيب رساندن به کسى را ندارد و سحر هيچ ساحرى در اين شب اثر نکند.
شبى که برات آزادى از آتش جهنم و خوش بختى و سعادت دو جهان ، نصيب مومنان و زنده دلان مى گردد.
شبى که ليله البراتش گويند و در مورد کثرت فيضش ، لسان الغيب (خواجه حافظ) چنين سروده است :
شبى که عالم بزرگ شيعه ، مرحوم آية الله حاج محمد ابراهيم کلباسى - صاحب کتاب اشارات الاصول - براى به دست آوردن فيض و فضيلت آن ، يک سال ، شب تا صبح به عبادت پرداخت .
شبى که خداوند آن را از ميان شب ها برگزيده است ، همان طور که از بين موجودات ، انسان و از جمع پيامبران ، محمد (صلى الله عليه و آله و سلم ) و از بين بردن مکاتب ، اسلام و از بين خانه هاى روى زمين ، کعبه و از بين سنگها، حجر الاسود و از بين کتب آسمانى ، قرآن و از ميان راه ها، صراط مستقيم ، و از ميان سوره هاى قرآنى ، يس و از ميان روزهاى هفته ، جمعه و از ميان ماه ها، رمضان را انتخاب کرده و از جمع بنى هاشم ، نيز هفت نفر را برگزيده است .
شبى که به گفته آن دانشمند اسلامى : ((نسيم روح افزاى رحمت پروردگار، همراه با صفير جان بخش پرواز فرشتگان ، ارواح خفتگان جهان ماديت را بيدار مى کند و دلهاى پژمرده اسيران بند هوس را نور و صفا مى بخشد و در کالبد قربانيان ديو نفس ، روح تازه اى مى دمد.
بنده خطاکار شرمنده گرفتار، با عنايت آفريدگار از خواب غفلت بيدار مى شود و با زبان حال ، پيشانى بر آستان ايزد متعال نهاده و مى گويد:
يا رب ز گناه خويش ، شرمنده منم بر هر چه عقوبت است ، زيبنده منم غفار تويى ، غنى تويى ، شاه تويى بدکار منم ، گدا منم ، بنده منم
شبى که مومنان عاشق براى وصول به معرفت آن از ابتداى ماه رمضان تا شب بيست و سوم سوره ((الدخان )) و يا صد مرتبه سوره ((قدر)) را مى خوانند و چون شب بيست و سوم فرا رسد، دل را محکم مى دارند و گوش هاى خود را براى شنيدن رازها مى گشايند؛ از اين رو شب قدر از جمله ((ليالى عشر)) که خداوند در قرآن به آن سوگند خورده ، شناخته شده است .
شبى که ملائک مهمان اهل زمينند.
شب با عظمتى که درک کُنه و حقيقت آن براى انسان هاى عادى ، غير ممکن است : (و ما اءدراک ما ليلة القدر.)
اين شب ، مهلتى براى همه کسانى است که در عمر تاريک و ننگين خود به بيراهه رفته اند تا لحظه اى به خود آيند و انديشه کنند که : ((چيستند))، ((کيستند)) و ((از کجا آمده اند و به کجا مى روند)) و تا فرصت باقى است به جبران گذشته ها بپردازند و با توبه و استغفار خود را از سقوط حتمى ، برهانند و زندگى آينده خويش را با الگوى ((قرآن و عترت )) شکل دهند.
شبى که انسان فرصتى دوباره مى يابد تا با ((مطالعه و تحقيق ))، ((بحث و گفت و گو)) و ((غور در قرآن و سنت )) شيرينى معرفت خداوندى را درک کند و با تقويت درجات ايمان و يقين ، در جهت سير الى الله و عروج به عالم بالا حرکت کند.
شبى که موسم ناله و نجوا، خضوع و خشوع و تحليل و تسبيح است .
شب انسان کامل است و شب کمال انسان .
اين شب ، شام تعظيم است ، بندگان شايسته خدا در اين لحظه هاى نورانى به عظمت و بزرگى مى رسند.
کثرت نام ليلة القدر دليل بر عظمت آن است و اين همه صفات والا کافى است که مسلمانان ((شب قدر)) را بزرگ شمارند و هر يک به اندازه ايمان و انديشه خود از آن بهره جويند، ولى متاسفانه افراد بسيار از ارزش آن غفلت مى ورزند و از اين فرصت طلايى و استثنايى استفاده نمى کنند و از برکات آسمانى و خيرات فراوان و فيوضات سرشارش بى بهره مى مانند؛ آنان در دام ابليس اسير گشته و در حجاب هاى ظلمانى گرفتار آمده اند، از اين رو قدر و منزلت اين شبها را فراموش کرده ، زيباترين نعمت هاى خداوندى را از دست مى دهند؛ ولى مومنان وارسته از قيود مادى و حجب ظلمانى که در عطش قرب الى الله مى سوزند، مامورند تا اين شب عزيز را فراموش نکنند و در بزرگداشت آن ، بکوشند و آن را قدر بدانند، زيرا اين لحظه هاى طلايى هميشه نصب آدمى نمى شود.
خوشا به حال کسى که در اين شب به انجام اعمال مخصوص توفيق يابد و اين فرصت هاى گران بها و لحظه هاى گرانقدر را مغتنم شمارد و از سفره گسترده ضيافت الهى بهره مند شود!
آفرين بر کسى که اهميت ((شب قدر)) را در يابد و در اين شب ارتباط خود را با قرآن و على (عليه السلام )، اين دو سرمايه نفيس و يادگاران جاودانه نبوى ، محکم کند و براى هميشه از آن دو جدا نگردد.
درباره خصوصيات ((شب قدر))، سخنانى بر زبان مردم رانده مى شود که هرگز با مقام ارجمند و روحانى اين شب رابطه اى ندارد؛ اين سخنان حتى در نزد علما نيز به قدرى رواج يافته است ، که در بعضى از نوشته ها يا گفتارهايشان چيزهايى ديده يا شنيده مى شود، که مردم را از جنبه روحى شب قدر باز داشته و آنها را به ظواهر مادى سرگرم مى نمايد و طبيعى است که با وجود سرگرمى هايى که نه به کار روح مى خورد و نه دل را بيدار، انسان را در حجاب هايى ظلمانى ، گرفتار مى سازد.
توجه به اين سخنان رايج درباره شب قدر باعث شد در حد استطاعت و توفيق ، رساله اى مستقل در اين خصوص تهيه کنم و در دسترس خوانندگان عزيز قرار دهم .
اميد است که اين جزوه ، در روشن ساختن شرافت و اعمال اين شب تاريخى و بزرگ مؤ ثر و مفيد واقع شود و اثرى سازنده در افکار مطالعه کنندگان عزيز به جا گذارد و مورد پسند ارباب فضل و دانش قرار گيرد. از خداوند متعال مى خواهيم که در هر حال ما را به راه راست بدارد و لحظه اى ما را به خود وانگذارد. ربنا تقبل منا، انک اءنت السميع العليم .
در نام گذارى ليله القدر
در وجه تسميه اين شب مبارک به شب قدر وجوهى را ذکر کرده اند، از آن جمله :
1. چون شب شريفى است به آن ليلة القدر مى گويند؛ يعنى شبى که صاحب قدر و منزلت و شرافت است و از همين باب است ((و ما قدروا الله حق قدره ) قدر خدا را چنان که در خور اوست نشناختند. چنان که عرب ها مى گويند: فلان له قدر، يعنى فلانى داراى شرافت و عظمت است .
2. چون در اين شب ، فرشتگان بسيارى به زمين مى آيند زمين تنگ مى گردد، لذا آنرا شب قدر ناميدند، زيرا قدر به معناى ضيق و تنگى است ؛ آيه شريفه (و من قدر عليه رزقه ) روزى او تنگ شده است شاهدى بر مدعاى ماست .
3. يکى از معانى قدر، تقدير و سرنوشت است و در اين شب ، امور بندگان تا سال آينده مقدر مى گردد؛ و اين وجه را بسيارى از مفسران از جمله علامه طباطبائى استوار دانسته اند.
تفسير برهان از امام باقر (عليه السلام ) روايت مى کند که :
يقدر فى ليلة القدر کل شى ء يکون فى تلک السنه الى مثلها من قابل ، من خير و شر، طاعه و معصيه ، و مولود و اجل ، او رزق فما قدر فى تلک السنه و قضى فهو المحتوم و لله (عزوجل ) فيه المشيئه ؛
((در شب قدر، هر امرى از امور بندگان تا شب قدر سال آينده معين مى گردد، از خير و شر، طاعت و معصيت ، ولادت و مرگ و روزى موجودات و هر آن چه در آن سال مقدر گشته حتمى است و خداوند را در آن مشيت است .))
بعضى هم تعيين مقدرات را به معناى اندازه گيرى بودجه سالانه زندگى تفسير کرده اند که در نتيجه ، اختيار مصرف - در راه صحيح يا ناصحيح - به دست خود انسان است .
برخى آن را به شب امتحان دانش آموزان تشبيه کرده اند که اگر آن شب را به مطالعه دقيق بگذرانند، موفقيت يک سال خود را تامين نموده اند و اگر به سهل انگارى و بى اعتنايى گذرانند، با دست خود، مقدرات يک سال خويش را به خسران و بدى رقم مى زنند و در آن سال در جا خواهند زد.
هم چنين اگر فردى شب قدر را با توبه و تصميم بر ترک گناه و عزم بر اجراى احکام نورانى قرآن سپرى کرد، مقدرات سال آينده اش به نيکى رقم خواهد خورد، وگرنه در جا خواهد زد و طعم تلخ خسران را خواهد چشيد.
انتهای پیام
ضمائم: