1- منابعى كه اين نقل را پذيرفته اند، عبارتند از: دلائل الامامه 80 ؛ اصول كافى 2/368 ؛ ارشاد 2/139 اعلام الوردى 151 ؛ مناقب 2/310 ؛ كشف النغمه 2/260 ؛فصول المهمه 201؛ تذكر الخواص 291 ؛ وفيات الاعيان 2/260 ؛ نور الابصار 139.
2- اعلام الورى 251: تذكر الخواص 29: اعيان الشيعه 2/629.
3- سال 36 مقارن با جنگ جمل مى باشد مصباح المجتهد 733 ؛ مصباح كفعمى 29.
4- فيض كاشانى ره تاريخ وفات مادر امام سجاد را سال 35 هجرى قمرى دانسته است ، اگر اين نقل پذيرفته شود، لازمه آن اين است كه امام سجاد يادر همين سال و يا درسالهاى قبل متولد شده باشد.
5- كشف الغمه 2/260 ؛ فصول المهمة 201 ؛ سعاف الراغبين 216 ؛ نورالابصار الشيعة 1/629
6- ارشاد 2/138: مناقب 3/310 ؛ اعلام الورى 251 ؛ كشف الغمه 2/201 ؛ فصول المهمه 187 ؛ اسعاف الراغبين 216 ؛ نور الابصر 139 ؛ اعيان الشيعه 1/629.
7- دلائل الامامه 80.
8- برخى از نويسندگان معاصر براساس همين شبهه اعتقاد يافته اند كه سال ولادت امام سجاد در 36 هجرى قمرى بوده است زيرا چنين سالى خاندان على (ع ) در مدينه حضور داشته اند. ولى اين نظريه ، مخالف راى مشهور مى باشد. رك : زندگانى على بن الحسين (ع ) سيد جعفر شهيدى 17.
9- دلائل الامامه 80 ؛ اعلام الورى 251 ؛ تاج المواليد ؛ كشف الغمه 2/297.
10- طبقات ابن سعد 5/157 ؛ النجوم الزاهره 1/229 ؛ بحار الانوار 45/329.
11- دلائل الامامه 80 ؛ مواليد الائمه 4 ؛ نور الابصار 139 ؛ اعيان الشيعه 1/679.
12- طبقات ابن سعد 5/157؛ تاريخ الائمه (مجموعه نفيسه ) 28.
13- حبيب السير 2/62.
14- سير اعلام النبلاء 4/386.
15- ارشاد 139؛ اعلام الورى 251؛ تذكره الخواص 298؛ نور الابصار 139.
16- مناقب 4/175؛ تذكره الخواص 291؛ فصول المهمه 201.
17- علل الشرائع 232؛ مناقب 4/175؛ حبيب السير 2/62.
18- كشف الغمه 2/72؛ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد 10/79؛ ارشاد 138.
19- كشف الغمه 2/73 ./
20- همان مدرك .
21- مناقب 4/175؛ كشف الغمه 2/73.
22- مناقب 4/175.
23- حليه الاولياء 3/133؛ مناقب 4/175.
24- كشف الغمه 2/74؛ فصول المهمه 201.
25- تذكره الخواص 291؛ فصول المهمه 201؛ نورالابصار 139؛
26- القاب الرسول و عترته 207.
27- ارشاد 2/136؛ اعلام الورى 251.
28- معارف ابن قتيبه 214؛ تاريخ يعقوبى 2/246 و 264؛ تاريخ طبرى 4/347؛ كشف الغمه 2/260؛ و فيات الاعيان 2/429؛ سير اعلام النبلاء 4/321 و 387؛ اعيان الشيعه 1/629.
29- احتفظ بها و احسن اليها فستلدلك خير اهل الارض . اصول كافى 2/369؛ اثبات الوصيه 145؛ اعيان الشيعه 1/629.
30- بصائر الدرجات 335 ؛ شاه زنان ،
اعلام الوردى 250، تدكره الخواص 291، النجوم الزاهره 1/229.
31- معارف ابن قتيبه 214؛انساب الاشراف 3/102؛عيون اخبار الرضا 4/8.
32- طبقات ابن سعد 5/156؛تاريخ يعقوبى 2/303؛صفة الصفوه 2/52؛وفيات الاعيان 2/429.
33- اصول كافى 2/368؛سير اعلام النبلاء 386؛ حياة الحيوان 1/196.
34- مناقب ابن شهر آشوب 3/311 كشف الغمه حياة الحيوان 2/196.
35- همان مدرك
36- مناقب ابن شهر آشوب 3/311
37- مجمل التواريخ و القصص 456.
38- بصائر الدرجات 335؛ اثبات الوصية 145.
39- تاريخ يعقوبى 2/303.
40- تاريخ الائمه (مجموعه نفسيه ) 24.
41- تذكرة الخواص 921.
42- مناقب 3/311
43- همان مدرك .
44- عيون اخبار الرضا 2/128؛ بحارالانورا 46/11؛ اعيان الشيعه 1/629.
45- طبقات ابن سعد 5/211 ش معارف ابن قتيبه 214؛ و فيات الاعيان 2/431.
46- اثبات الوصية 140؛؛ رجال ابن داوود 371-372؛ و اعيان الشيعه 1/629.
47- قال رسول الله (ص ): ان الله من عباده خيرتان ، فخيرته من العرب قريش و من العجم فارس . كامل مبرد 300 ش اصول كافى كتاب الحجة مترجم ، 2/369؛ فيات الاعيان 2/429؛ اثبات الهداة /214.
48- اصول كافى 2/365 .
49- شاعر از رسم اجتماعى آن روز كه بر بازوى كودكان بازوبند مى بسته اند تا از چشم زخم در امان باشند، بهره جسته است تا نبوغ و نمونگى شخصيت مورد ستايش خود را بيان كن /
50- در اين شهر بانو دختر يزدگزد، آخرين پادشاه ساسانى در چه تاريخى از ايران به مدينه انتقال يافته است و به همسرى حسين بن على - عليه السلام - در آمده است . مورخان و محدثان راءى متحدى ندارند و در مجموع سه نظريه را ابراز كرده اند:
الف - از برخى منابع استفاده مى شود كه اسارت شهربانو واعزام وى به مدينه در زمان خلافت عمر
صورت گرفته است رك : اصول كافى 2/369 احقاق الحق 12/54.
ب - گروهى معتقدند كه انتقال شهربانو به مدينه دوران خلافت عثمان رخ داده است رك : تاريخ طبرى 3/248؛ عيون اخبار الرضا 2/128؛ المختصر فى اخبار البشر 1/561؛ بحارالنوار 46/10.
ج - و بعضى بر اين عقيده اند كه موضوع ياد شده در عصر خلافت امير المؤمنين على (ع ) تحقق يافته است . رك : كامل مبرد 300؛ تاريخ طبرى 4/46؛ ارشاد، 2/138؛ اعلامم الوردى 251؛ كشف الغمه 2/275؛ وفيات الاعيان 2/430.
در اين ميان نشانه هايى وجود دارد كه نظريه نخست را به شدت تضعيف مى كند، از آن جمله اين كه :
1- يزدگزد پس از سقوط مدائن كشته نشده است بلكه پس از آن زمان سالها به حكومت ادامه داده است و ابتدا به حلوان و سپس به جانب قم ، كاشان ، اصفهان ، كرمان و مرو عقب نشينى كرده و درطول اين مسير خانواده و بستگانش را به همراه داشته است . با توجه به اين كه فتح ناحيه جنوبى و شرقى ايران در عهد خليفه دوم صورت نگرفته است ، اسارت فرزندان وى نيز در روزگار خلافت عمر نبوده در اواخر خلافت عثمان يا اوايل خلافت على - عليه السلام - اتفاق افتاده است .
2- خليفه دوم در سال 23 هجرى قمرى چشم از جهان بسته است در حالى كه ولادت امام سجاد به عنوان نخستين و آخرين فرزند شهربانو در سال 38-36 بوده است و بعيد مى نمايد كه در طول اين فاصله 15 ساله ، شهربانو به همسرى حسين بن على و فرزندى نياورده باشد. اين قرينه ها مى نمايند كه نظريه صحيح را بايد در احتمال دوم و يا سوم جستجو كرد.
51- اعلام الورى 259؛ مناقب 3/338 كشف الغمه 2/322.
52- برخى تاريخنگاران جز امام باقر - عليه السلام - فرزندان ديگرى چون محمد، حسن و حسين و اكبر و عبدالله را فرزندان ام عبدالله شمرده اند. رك : طبقات ابن سعد 5/156؛ انساب الاشراف 3/147؛ تاريخ يعقوبى 2/305،
53- ارشاد 5/154؛ فصول المهمه 206؛ تذكرة الائمه 124؛ نورالابصار 142.
54- اعلام الورى 297؛ كشف الغمه 2/286؛ اعيان الشيعه 1/630.
55- طبقات ابن سعد 5/156.
56- تاريخ آل محمد 127؛ تاريخ گزيده 203.
57- ارشاد 2/154.
58- اعلام الوردى 297؛ كشف اغمه 2/284؛ فصول المهمة 209؛ نور البصار 142
59- عمدة الطالب 138.
60- معارف ابن قتيبه 215-216 .
61- ارشاد 2/159؛ تهذيب 9/352؛ احقاق الحق 12/178.
62- تنقيح المقال 1/668؛ بحارالانوار 47/19.
63- اعلام زركلى 3/98-99.
64- معارف ابن قتيه 215؛ كشف الغمه 4/275؛ كامل ابن اثير 4/238؛ مطالب السئوول 79؛ تذكرة الخواص 341؛ سير اعلام النبلا 4/400 فصول المهمه 208؛ تذكرة الائمه 124؛ بحارالانوار 64/8-13؛ اسعاف الراغبين 220.
65- تاريخ يعقوبى 2/303؛ دلائل الامامة 80؛ تاريخ الائمة ؛ مروج الذهب 3/160؛ اصول كافى 2/372؛ ارشاد 2/139؛ اعلام الورى 251؛ كفاية الطالب 306؛ وفيات الاعيان 2/431؛ مصباح كفعمى 509.
66- تاريخ طبرى 5/362
67- احقاق الحق 12/10
68- سير اعلام النبلا 4/400؛ امام حسين و ايران 548.
69- تاريخ يعقوبى 2/303.
70- همان مدرك
71- اعلام الورى 251 مطالب السوول 79
72- كشف الغمه 2 / 297؛ اعيان الشيعه 1 / 629.
73- شعرانى در كتاب طبقات احتمال داده است كه مرقد امام سجاد (ع ) در روستايى نزديك مصر قديم باشد ولى اين احتمال بى مورد است و چه بسا آنچه سبب پيدايش اين توهم اين شده ، مزارى باشد كه منسوب به زيدبن على بن الحسين است و بر اساس برخى نقلها سرزيد شهيد در آنجا مدفون است ، رك : اسعاف الراغبين 221.
74- فصول المهمه 208
75- ارشاد 2/139؛ اعلام الورى 252؛ كشف الغمه 2/276.
76- دلائل الامامه 80؛ كافى 2/372؛ اثبات الوصيه 148؛ بحار46/154.
77- تاج المواليد مجموعه نفسيه 37.
78- المختار مناقب الاخيار، 30؛ مطالب السؤ ول 81؛ الصواعق المرحقه 199؛ سنابيع الموده 332.
79- نفثة المصدور 63.
80- عيون اخبار الرضا 1/41؛ اعلام الورى 261؛ مناقب 1/284؛ اثبات الهداة 2/480.
81- كشف الغمه 2/278.
82- اثبات الهداة 5/216.
83- اصول كافى ، كتاب الحجة ، الاشرة و النص على بن الحسين (ع ).
84- اصول كافى ، كتاب الحجة ، الاشارة و النص على على بن الحسين - عليه السلام -. پ
85- زيديه خويش را پيرو زيدبن الحسين (ع ) مى دانند و امامت باقرالعلوم و امام العلوم و امام صادق و ائمه پس از ايشان را نمى پذيرد. بلكه معتقدند پس از امام سجاد (ع ) زيربن على كه با شمشير عليه حكومت قيام كرده به شهادت رسيده است ، امام است . البته از منابع تاريخى گواهى در دست نيست كه خود زيد مدعى امامت و منكر مقام ولايى امام باقر و امام صادق باشد. و اصولا جريان فكرى و اعتقادى و سياسى زيديه پس از شهادت او شكل گرفته است .
86- باطنيه يا اسماعيليه جريانى است كه پس از وفات اسماعيل بن جعفر شكل گرفته است . اسماعيل در زمان حيات پدرش امام صادق - جهان را بدرود گفت و تا قبل از وفاتش هرگز فرقه اى بدين نام وجودنداشت و اين مى تواند گواهى باشد بر نقش عناصر مغرض و فرصت طلبى در تشكيل اين فرقه پس از مرگ وى .
87- فرقه وافقيه معتقدند كه امر امامت تا زمان امام كاظم تداوم يافته و پس از آن متوقف شده است و على بن موسى الرضا - عليه السلام - واجد نبوده است . بسيارى از پيروان اين فرقه در آغاز دست از انحراف خود برداشتند و به جمع ياران و شيعيان امام رضا (ع ) پيوستند.
88- و فيات الاعيان 4/173.
89- همان مدرك .
90- الملل والنحل 1-2/131-137.
91- وفيات الاعيان 4/170.
92- تنقيح المقال 3/112.
93- وفيات الاعيان 4/171
94- دلائل الامامه 87؛ كافى 2/155؛ اثبات الوصية 143؛ اعلام الورى 253؛ احتجاج 2/316. الغمة 2/309؛ اثبات الهداة 5/233.
95- تنقيح المقال 3/111.
96- همان مدرك .
97- حنفيه لقب مادر محمد بن اميرالمومنين مى باشد. نام آن بانو خوله بنت جعفر بن قيس بوده است . تنقيح المقال 3/111.
98- همان مدرك .
99- انساب الاشراف 3/276 - 296.
100- در قرآن كريم آمده است : و قالت النصارى المسيح ابن الله توبه / 30.
يعنى : نصارا گفتند مسيح فرزند خداست .
لقد كفر الذين قالوا ان الله هوم المسيح بن مريم مائده / 17.
يعنى : كافر شدند آنان كه گفتند خدا همان مسيح فرزند مريم است .
لن يستنكف المسيح ان يكون عبدالله نساء / 172.
يعنى ، مسيح هرگز ابا و پرهيز نداشت از اين كه بنده خدا باشد.
101- و قالت اليهود عزير ابن الله توبه / 30. يعنى يهود گفتند: عزير فرزند خداست .
102- مروج الذهب ، مترجم 2/78.
103- مروج الذهب 3/96 - 100؛ مختصر الدول 331؛ سير اعلام النبلاء 4/191؛ اعلام زركلى 8/70 - 71؛ دائره المعارف اسلاميه 1/68 /
104- اختيار معرفة الرجال 125.
105- تنقيح المقال 3/203؛ بحار 45/351.
106- اختيار معرفة الرجال 128؛ مناقب 4/144؛ اثبات الهداة 5/229؛ اعيان الشيه 1/636.
107- تنقيح المقال 3/204.
108- تنقيح المقال 3/204.
109- حرمله كسى است كه در مقاتل به عنوان يكى از عناصر فعال سپاه يزيد در روز عاشورا معرفى شده و نقش عمده وى تيراندازى بوده است كه با همين شيوه برخى از خاندان حسين (ع ) را به شهادت رسانيده است .
110- مناقب 4/133؛ بحار 5/332؛ اعيان الشعيه 1/636.
111- تنقيح المقال 3/204
112- اختيار معرفة الرذجال 125.
113- بحار 45/339.
114- تنقيح المقال 3/205.
115- طبقات ابن سعد 5/158؛ تذكرة الخواص 294؛ تنقييح المقال 3/205.
116- رك : بحار 45/386 سخنان جعفربن نا مصنف هذا الثار.
117- توبه /102
118- بحار الانوار 45/339.
119- در نامه اى كه مختار براى متقاعد ساختن ابراهيم بن اشتر به او داده شده و چنين اظهار داشته كه نامه اى از سوى محمد حنفيه نوشته شده محمد حنفيه بانام محمد مهدى ياد گرديده است ! بحار 45/366.
120- فتح /2.
121- بحارالنوار 46/60.
122- اعلام الورى 255
123- ارشاد 1632: اعلام الورى كشف الغمه 2/280؛ فصول المهمة 201.
124- حلية اولياء 133.
125- احقاق الحق 12/26.
126-اعلام الورى 256
127- احقاق الحق 12/26
128- دعائم الاسلام 1/208؛ سير اعلام انبلاء 4/392؛ فصول المهمة 202؛ نوالابصار 139.
129- مطالب السؤ ول 79؛ تاريخ ابن عساكر 4/392؛ روض الرياحين 55؛ احقاق الحق 2/23.
130- طبقات ابن سعد 5/160؛ حلية اولالياء 133؛ مختار مناقب اختيار 27؛ مشارق الانوار 119؛ تذكرة الحافظ 1/75؛ فصول المهمه 201؛ الصواعق المحرقه 119؛ الكواكب ادرية 1/139؛ ينابيع المودةُ 5/160؛ اسعاف الراغبين 239؛ نور الابصار شبلنجى 140.
131- حلية الولياء 133؛ مشارق النوار 119؛ تذكرة الخواص 293؛ سير اعلام انبلاء؛ ينابيع امودة 15/160؛ اسعاف اراغبين 216.
132- عيون المعجزات 73؛ كشف الغمه 2/302 اخبار ادول و آثار الاول 108.
133- القاب الرسول و عترته مجموعه نفيسه 52؛ ارشاد 2/146؛ اعلام الورى 256؛ كشف الغمه 2/280.
134- كفايه الطالب 301؛ سير اعلام الانبلاء، 392؛ تهذيب التهذيب 7/305؛ تاريخ الاسلام 4/37.
135- طبقات ابن سعد 5/164؛ اعلام الورى 256؛ كشفالغمه 2/266.
136- كشف الغمه 2/266.
137- اغانى 14/75؛ حلية الاولياء 3/135؛ كشف الغمة 2/266؛ اعيان الشعيه 1/633.
138- خصال صدوق 517؛ حلية الاولياء 3/135؛ كشف الغمة 2/266؛ اعيان الشعيه 1/633.
139- طبقات ابن سعد 5/160.
140- حلية الاولياء 3/140، كشف الغمه 2/303.
141- علل الشرائع 231، مناقب 4/ 153.
142- حره در مسير مكه در ناحيه بطن العتيق قرار دارد (معجم البلدان 2/ 247).
143- طبقات ابن سعد 5/164، اعيان الشيعه 1/633.
144- علل الشرائع 231، مناقب 4 / 153.
145- تدكرة الخواص 184.
146- همان مدر؟
147- نور الابصار 128 اسعاف الراغبين حاشيه نور الابصار 208
148- ارشاد 2 146 تذكره الخوناص 295
149- مناقب 4/158؛ كشف الغمه 2/262؛ مشارق الانوار 119؛ تذكرة الخواص 295.
150- كشف الغمه 2/279
151- دعائم الاسلام 2/301
152- آل عمران /134.
153- ارشاد /142؛ اعلام الورى 259؛ كشف الغمه 2/274.
154- نور /22.
155- اعيان الشعيه 2/633
156- اعيان الشعيه 1/633
157- وفيات الاعيان 3/267؛ فصول المهمة 77؛ الائمة الاثنى عشر 75.
158- حلية الولياء 3/141؛ مناقب ابن شهر آشوب 4/159؛ كشف الغمه 2/380؛ تذكرة الخواص 182؛ تذكرة الحفاظ 1/75؛ تهذيب التهذيب 7/305.
159- ارشاد 2/145؛ كشف الغمه 2/280؛ سير اعلام الانبلاء 4/390؛ تاريخ ابن عساكر 12/19.
160- طبقات ابن سعد 5/158؛ كشف الغمه 2/258 /
161- مناقب 4/167؛ اعيان الشيعه 1/631.
162- مناقب 4/167؛ اعيان الشيعه 1/631.
163- مطالب السؤ ول 77.
164- البيان و التيين 1/370؛ الشعر و الشعرا9؛ المحاسن و المساوى 212؛ العقد الفريد 1/27؛ الاغانى 21/376؛ المعجم الكبير 143؛ ارشاد 2/150؛ حلية الاولياء 3/139؛ امالى سيد مرتضى 67؛ زهرالاداب 1/59؛ محاضراات الادباء 1/299؛ فايق زمخشرى 8/219؛ مناقب ابن شهر آشوب 4/169؛ كشف الغمه 2/92؛ مطالب السؤ ول 79؛ تذكرة الخواص ‍ 338؛ و فيات العيان 5/145؛ ديوان حماسه گزيده 213.
165- رجال طوسى 100.
166- اختيار معرفة الرجال رجال كشى 129.
167- اين اوست كه بطحا سرزمين و نبوت با آثارى برجاى مانده از گامهايش آشناست . و خانه خدا نز او را مى شناسد، چونانا كه حل و حرم .
168- فرزند برترين بندگان خداست .
پرهيزكار، منزه ، پاكيزه و نشانه راهنما و ملاك هدايت است .
169- اين ، فرزند فاطمه عليها السلام است ، اگر راستى جاهلى و او را نمى شناسى !
170- اين كه به ادعاى ناشناسى مى پرسى ؛ او كيست ؛ زبانى به او و عظمتش نمى زند.
171- نزم خوبى است او باران گسترده اى است پر ثمر
همواره بخششها از آن دريافت مى شود بى اين كه پايان پذيرد و بخشكد!
172- نرم خوبى است كه كسى از او هراس و بيمناك نشده است .
دوقصلت او را زينت بخشيده : نيك خلقى و نيك رفتارى
173- بر دوش كشنده نيازهاى و رنجهاى مردم گرفتارى و حرمان ديده .
خوش سيمايى كه آرى گفتن به نياز و خواهش مردم برايش خوش وشيرين است .
174- هرگز نه نگفته جز در تشهد نمازش .
175- تمامى بندگان خدا را مورد احسان خئيش قرار داده است ، تا تيرگى فقر و نادارى را از آنان بزدايد.
176- قريش چون او را بنگرد گويند: همه ارزشها و كرامتها در مكارم و فضايل او خلاصه شده و كمال پذيرفته است .
177- او چشم خويش از روى حيا مى بندند و ديده خلق از جلالت او فرو مى افتند.
هرگز سخنى نگويد مگر اينكه در حال تبسم باشد.
178- عصاى خيزرانش ، عطر مى پراكند. بيننده را به شگفت آورد، زيبايى و تناسبى كه در چهره دارد.
179- چون براى سودن حجر السود ركن حطيم آيد با عرفانى كه حجر به او دارد خواهد كه دست او را وانگذارد.
180- از ديرزمان ، خدا او را شريف و بزرگ آفريده و قلم تقدير اين شرف و بزرگى را بر لوح نگاشته است .
181- كسى كه خداى را شكر مى گزارد، در حقيقت سپاسگزارم پدران اوست ، چرا كه دين مردم از اين خاندان سررشته يافته است .
182- جايگاهدينى او آن چنان به اوج پيوسته كه دستها بدان نرسد و پاى انديشه راه نيابد.
183- او كسى است كه همه پيامبران به فضيليت و برترين جدش - محمد - صلى الله عليه وآله - گردن نهادند و امتش برترين امتها به شمار آمدند.
184- نهال وجودش رسته از بوستان نبوت است ، پاك نژاد و پاكيزه خو و نيك سيرت است .
185- او از خاندانى است كه محبت آن خاندان دين است و دشمنى آنان گمراهى و نزديك شدن به ايشان مايه نجات و ايمنى است .
186- نور پيشانيش پرده ظلمت را مى درد، چنان كه آفتاب سينه تاريكى را.
187- بفد از ياد خدا، پيشاپيش هر سخنى و نام و ياد ايشان است و نيز در پايان هر گفتارى .
188- اگر اهل تقوا بر شمارند، اين خاندان سرور آنانند و اگر از بهترين انسانها سراغ گيرند، همه گويند: ايشانند.
189- هيچ بخشنده اى برابرى با آنان نتواند، و هيچ كس را ميسر نشود كه خود را در بزرگى به آنان رساند.
190- در خشكسالى باران ريزنده اند و در ميدان كارزار شيران .
191- در تنگدستى با فراخ دستى مى بخشند، براى آنان يكسان است ، كه بى نياز باشند با مستمند.
192- دوستى آنان بازدارنده شر و نقمت است و موجب زيادت احسان ونعمت .
193- تيقيح المقال 2/4
194- تنقيح المقال 2/4.
195- شذرات الذهب 7/360؛ الاعلام زركلى 4/67.
196- مثنوى هفت اورنگ جامى ، اورنگ اول سلسله الذهب 141
197- ارشاد 2/150.
198- امالى سيد مرتضى 1/67-68
199- الاغانى 14/75 طبع الساسى مصر.
200- مناقب 4/169-172.
201- روضة الواعظين 201-200.
202- كشف الغمه 3/93-93
203- و فات الاعيان 5/145-146
204- شرح شواهد 732-734.
205- اعيان الشعيه 1/269.
206- كشف الغمه 2/43
207- شرح شواهد مغنى 734؛ ديوان ابو تمام حبيب بن اوس طائى 2/284
208- اعيان الشيعه 1/269
209- زهالاداب 1/62-69
210- رك : حياة الحيوان 3/133.
211- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد 4/104؛ بحار 46/143
212- طلقات ابن سعد 5/166
213- تذكرة الخواص 291
214- دلائل الامامه 80؛ كشف الغمه 4/258؛ فصول المهمه 209؛ احقاق الحق 12/9؛ نورالابصار شبلنجى 139؛ اعيان الشيعه 1/365.
215- رياص القدس بحدائق الشيعه 1/365
216- مقتل الحسين مقرم 355؛ بحارالانوار 45/114 و 196.
217- بحارالانوار 45/132.
218- ترجمه ابى مخنف 150؛ انساب الاشراف 3/206؛ تاريخ طبرى 4/352؛ ارشاد 2/123؛ بحارالانوار 45/114 و 168 ؛ ينابيع امودة 350؛ نورالابصار مازندرانى 13؛ مقتل الحسين مقرم 314.
219- رك : امام حسين و ايران 480.
220- زندگانى چهارده معصوم 711-712
221- قال حذيم بن شريك الاسدى : خرج زين العابدين - عليه السلام - الى الناس و اومى اليهم ان اسكتوا فسكتوا، و هو قائم فحمدالله و اثنى عليه و صلى على نبيه ، ثم قال : ايها الناس ، من عرفنى فقد عرفنى ! و من لم يعرفنى فاءنا على بن الحسين المذبح بشط الفرات من غير ذحل و ل ترات ، انا ابن من انتهك حريممه ، و سلب نعيمه و انتهب ماله و سبى عياله ، اءنا ابن من قتل صبرا، فكفى بذلك فخرا.
ايها الناس ناشد بالله هل تعلمون انكم كتبتم الى الى و خدعتمئه ، و اعهطيتموه من انفسكم العهد و الميثاق و اليبعة ؟ثم قاتلتموه فتبا لكم ما قدمتم لا نفسكم و سوء لرايكم ، باءيه عين تنظرون الى رسول
الله - صلى الله عليه وآله -.
222- فقالو باجمعهم : نخن كلنا يا ابن رسول الله سامعون مطيعون حافظون لذمامك ، غير زاهدين فيك و لا راغبين عنگ ، فمرنا باءمرك رحمك الله فانا حرب لحربك ، وسلم لسلمك ، لناءخذن ترئك و ترئنا، ممن ظلمك و ظلمنا.
223- امام سجاد - عليه السلام - در اينجا به آيه اى اشاره دارد كه از جهات مختلف به موضوع مورد سخن آن حضرت ارتباط دارد. پيوند عميق اين آيه با موضوع ياد شده ژرفاى علم امام و احاطه آن خضرت بر مفاهيم پيام وحى را مى رساند. در اين آيات خداوند به پيامبر مى فرمايد: اى پيامبر به امت خويش بگو شما را موعظه مى كنم به قيام در راه هدا.. اى پيامبر به اينان بگو: آنجه من از شما مى طلبم در جهت منافع خود شماست ... در ادامه اين آيه خداوند به مجرمان و متخلفان از جهاد و يارى پيامبر هشدار داده و مى فرمايد: كافران هنگام مشاهده غذاب الهى نگران و مضطرب شده و مى گويند ما هب حق ايمان آورديم ولى آنها كجا و ايمان كجا! آنها در زندگى دنيا و در آنجا كه فرصت و زمينه داشتند كافر شدند و امروز كه ميان ايشان و آرمانهايشان فاصله افتاده ، دم از ايمان مى زنند! و حيل بينهم و بين ما يشتهون رك : سوره سباء آيه 46 تا 54.
224- فقال على بن الحسين - عليه السلام -: هيهات ! ايها الغدره ، المكرة ، يل بينكم بين شهوات انفسكم ، اتريدون ان تاءتوا اليكما اتيتم الى آبائى من قبل . كلا و رب الرقصات الى منى ، فاءن الجرح لما يندمل ، قتل اءبى بالامس و اهل بيته معه ، فلم ينسنى ثكل رسول الله (ص ) و ثكل اءبى و بنى اءبى و جدى شق لهاز و مرارته بين حناجرى و حلقى و غصصه تجرى صدرى و مساءلتى لا تكونو النا و لا علينا. ثم قال - عليه السلام - : لا غرو ان قتل الحسين و شيخه ... احتجاج طبرسى 2/306
225- زمد /42
226- آل عمران 145
227- طبقات ابن سعد 157 انساب الاشراف 3/206؛ تاريخ طبرى 4/350
228- بحار انوار 45/154
229- انساب الاشراف ، 3/206
230- انساب الاشراف 3/212
231- تاريخ طبرى 4/352-454
232- ترجمه مقتل ابى مخنف 142؛ انساب الاشراف 3/214؛ اللهوف 84.
233- مقتل مخنف 162.
234- بحار 45/184
235- امام حسين و ايران 485-492
236- امام حسين و ايران 485-492
237- حصاصه ، به فتح و تشديد دوم از روستاهاى عراق و در نزديكى قصر ابى هبيره قرار دراد
مراصد الاطلااع ، 1/404
238- تكريت شهرى است معروف بين بغداد و موصل و در فاصله سى فرسخى بغداد و غرب دجله قرار دارد. معجم البلدان 2/38
239- دير اعور، در پشت كوفه است و آن را شخص معروع به نام اعور بنا كرده است . مراصد الاطلاع 2/552.
240- اين موضع در نزديكمى عقر قرار دارد و از اراضى موصل به شمار مى آيد. مراصد الاطلاع 3/1196
241- كحيل مصغر كحل است كه قبلا شهر بزرگى بوده و الان به صورت قريه اى در آمده و در نزديكى موصل است و در غرب دجله قرار دارد. مراصد الاطلاع 3/1150.
242- حجينه يكى از روستاهاى بزرگ موصل است كه در ناحيه دجله واقع شده است . مراصد الاطلاع 1/363
243- موصل يكى ز شهرهاى معروع عراق است كه به علت تصال آن به دجله و فرات و يا به جزيره و عراق ، آن را موصل ناميده اند و تا بغداد 74 فرسخ فاصله دارد معجم البلدان 5/223
244- نصيبين يكى از شهرهاى آباد عرااق است كه بر سر راه موصل به شام قرار دارد و دير بزرگى در آن واقع است و علاوه ر آن مسيحيان در اطراف آن چنين دير و صومعه دارند. معجم البلدان 5/288
245- عين الورد: مشهور به حزيره است و سرمنشاء آب بسيارى از قنوات است . مراصد الاطلاع 2/979
246- اين شهر يكى از شهرهايى است كه تا شهر حلب يك مرحله فاصله دارد. معجم البلدان 4/403
247- اين شهر منسوب به نعمان بن بشير صحابى است كه گويا در قبله آن قبرى است معروف به يوشع بن نون و اين شهر بى حماة و حلب واقع است . مراصد الاطلاع 1/1288
248- كفر طاب : شهرى است بين معره و حلب . معجم البلدان 4/470
249- حماة : يكى از شهرهاى بزرگ سوريه كه آن را حمص بن مكنف علقمى بنا كرده است و بين دمشق و حلب مى باشد. معجم البلدان 2/302.
250- حمص يكى از شهرهاى برزگ سوريه آن را حمص بن مكنف علقى بناكرده است و بن دمشق و حلب مى باشد. معجم البلدان 2/302 .
251- بعلبك از شهرهاى معروف كه سه روز با سوريه فاصله دارد.
252- صومعه راهب : آخرين منزلى بوده كه به شام منتهى مى شده و بعيد نيست همان دير الزور باشد.
253- مقتل ابى مخنف 180-198؛ منتهى الامال 1/303/304
254- تاريخ طبرى 7/375
255- ترجمه مقتل ابى مخنف 121.
256- ينابيع الموده 352
257- ينابيع الموده 352.
258- مروج الذهب 2/73
259- شورى /22.
260- انفال / 41
261- انفال /41.
262- احزابل /33.
263- احتجاج 2/305-307؛ مقتل خوارزمى 61-62.
264- تاريخ يعقوبى 2/182؛ المختصر فى الخبار البشر 1/173.
265- امالى طوسى 2/290
266- سير اعلام النبلا 3/216
267- بحار النورا 45/131.
268- حديد 23-22
269- شورى /30
270- تاريخ طبرى 7/376؛ العقد الفريد 5/124
271- بحار 45/175
272- انا ابن على المرتضى ، انا من ضرب خراطيم الخلق حى قالوا: لااله الاالله .
اناابن ضرب بين يدى رسول الله بسفين و طعن برمحين ، و هاجرالهجرتين ، و بايع البيعتين ، و قاتل بدروحنين و لم يكفر بالله طرفة عين انا ابن صالح المؤمنين ، و وارث النبيين ، و قامع الملحدين ، و يعسوب المسلمين ، و نورالمجاهدين و زين العابدين ، و تاج البكائين ، و اصبر الصابرين و افضل القائمين من آل ياسين رسول رب العالمين من آل ياسين رسول العالمين انا الن المويد بجبرئيل ، المنصور بميلكائيل تانا ابن المحامى عن حرم المسلمين ، و قال المارقين و النا كثين والقاسطين ، و المجاهد اعذدغاء الناصبين و افخر من مشى من قريش اجمعين و اول من اجاب واستجاب و لرسول من المؤمنين ، و اول السالقين و قاصم المعتدين و مبيدالمشركين ، و سهم من مرامى الله عل المافقين ، لسان حكمة العابدين و ناصردين الله ولى امرالله ، و بستان حكمة الله و عيبة علمه .
سمح سخى ،، بهلول ، زكى ، ابطحى رضى ، مقدام تعمام ، صابر، صوام ، مهذب ، قوام ، قاطع ، الاصلاب ، و مفرق الاحزاب الحجاز و كبش العراق تمكى مدنى خيفى عقبى بدرى احدى شخرى مهاجرى من العرب سيدها نو من الوغى ليثها وارث المشعرين الحسن و الحسين ، ذاك جدى على ين ابى طالب
273- ثم قال : انا ابن فاطمه الزهراء، انا ابن سيدة النساء، فلم يزل يقول : انا انا، حتى ضج الناس باليكاء و النخيب ، و خشى يزيد لعنة الله ان يكون فنتة فاءمر المؤدن فقطع عليه المكلام فلما قال المؤذن الله اكبر الله اكبر قال عل لا شى ء اكبر من الله ، فلما قال : اشهد ان لا اله الله ، قال على بن الحسين : شهدا بها شعرى و بشرى و لحمى و دمى ، فلما قال المؤذن اشهدا ان محمدا رسول الله اتفت من فوق امنبر الى يزيد فقال : محمد هذه جدى ام جدك يا يزيد؟فان زعمت انه جدك فقد كذبت و كفرت و ان زعمت انه جدى فلم قتلت عترته ؟ قال و فرغ المؤذن من الاذان و الاقامة و تقدم يزيد فصلى صلاة الظهر، ترجمه مقتل ابى مخنف 193-196؛ مقاتل الطالبين 2/121؛ احتجاج طبرسى 2/310-311؛ مقتل خوارزمى 2/69؛ احقاق الحق 2/126-128؛ مثير الاحزان 54؛ بحارالنوار 138-139 ؛ نفس امهموم 242؛ مقتل الحسين 352.
274- ترجمه مقتل ابى مخنف 197
275- بحار الانوار 45/139
276- طبقات ابن سعد 5/157
277- ترجمه مقتل ابى مخنف 198
278- احتجاج 2/310
279- لماا اقبل العابدين عليه السلام الى المدينه بعد وقعة كربلاء و خرج اهلها لا ستقباله و هم فى بكاء و عويل ، فاءوماء الى الناس بالسكوت و قال : الحمدالله رب العالمين ، الرحمن الرحيم ، مالك يوم الدين ، بارى ء الاخلائق اجمعين الذى بعد فاتفع فى السموات العلى ، و قرب فشهدالنجوى نحمده على عظائم الامور، و فجائع الدههور، و الم الجائع و مضاضة اللواذع ، و جليل الرزء، و عظيم المصاب ، ايها الناس ان الله تعالى و له الحمد التلا نا بمصائب و ثلمة فى الاسلام عظيم ة قتل ابو عبدالله الحسين - عليه السلام - و عترتهو سبيت نساوه و صبيته و دارو براءسه فى البلدان من فوق عامل النسان ، و هذه الرزية لا مثلهاارزية ، ايها الناس فاءى رجالات منكم يسرون بعد قتله ، ام اى فواد اليحزن من اجله ، ام اية عين منكم تحبس دمعها، اوتضن عن انهما لها، فلقد بكت السبع الشداد لقتله و بكت البحار ماءموحها و السماوات باركانها و الاارض بارجائها و الاشجار باءغصانها و الحيتان فى لجج البحار، و الملائكه المقربون ، و اهل السماوات اجمعوت ، ايها الناس ‍ اى قلب لا ينصدع لقتله امالى شيخ طوسى 66؛ اللهوف فى قتلى الطفوف 88 ش ائمتنا 1/280؛ زين العابدين مقرم 360؛ اعيان الشيعه 1/617.
280- اللهوف 92؛ بحار 46/108-109
281- حلية الاولياء 3/138؛ بحار 46/109
282- كامل الزيارة 107؛ بحار 46/110، 78/162
283- اعيان الشعه 1/633
284- قال - عليه السلام -: التارك للارك للامر بالمعروف و النهى عن المنكر كالنابذ كتاب الله وراء ظهره ، الاا ان يتقى تقاة قيل له : و ما يتقى تقاة ؟
285- عن الزهرى عن احدهما - عليه السلام -: انه قال ويل لقوم لا يدينون الله باالامر بالمعروف و النهى عن المنكر، و قال : من قال : لا له االا الله فلن يلج ملكوت لاسمااءحتى يتم قوله يعمل صالح و لا دين لمن دان الله بطاعة الظام ثم قال : و كل الق .م الهاهم التكاثر حتى زاروا المقابر. مجالس المفيد بحارالنوار 78/152
286- امسيت و الله كبنى اسرائيل فى آل فرعون يذيجون ابناهم و يسبحيون نساءهم ، يا منهاال امت امست العرب تفتخر على العجم باءن محمد (ص ) عربى ، و اءمست قريش تفتخر على سائر العرب باءن محمداء منها واءمسينا آل محمد و نحن مغصوبون مظلومون مقهررون مقتولون مشردون فانالله و انا اليه راجعون على ما امسينا يا منهال . قاله - عليه السلام - حين خرج ذات يوم فجعل يمشى فى سوق دمشق فاسقبله المنهال اين عمرو الضبابى فقال : كيف خرج اءمسيت يا ابن رسول الله . احقاق الحق 12/121
287- عن على الحسين قال : قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -: ما من خطوة اخب الى الله من خطوتين خطوه يسد بها صفا فى سبيل الله تعالى و خطود الى ذى رحم قاطع يصلها، و ما من جرعة ااحب االى الله من جرعتين : جرعة غيظ يردها مومن بحلم ، و جرعة يردهاا مومن بصير و ما من قطره احب الى الله من قطر تين : قطرة دم فى سبيل الله و قطره دمع فى سواد اليل من خشية الله مجالس المفيد 5؛ بحار 78/152
288- انما شيعتنا من جاهد فين ومنع من ظلمنا حتى ياءخد الله لناا حقنا احقاق الحق 12/108؛ ينابيع المودة 276
289- حق لامام على الناس ان زطيعوه فى ظاهر هم و بااطنهم على توقير و تعظيم و حق السلطان ان يطيعوه ، فى الظاهر فقط قال : و حق العلم ان تفرغ له قلبك و تحفر ذهنك و تذكر له سمعك و تشتحذ له فطنتك بستر للذات و رفض الشهوات احقاق الحق 12/117
290- عن ابى حمرة الثمالى عن على بن االحسين - عليه السلام - قال : وددت والله انى اقتديت خصلتين فى الشيعة لنا ببعض لحم ساعدى النزق و قلة اكتمان اصول كافى مصطفوى 3/314
291- و فى مناقب ابن شهر آشوب و احجاج االطبرسى : لقى عباد البصرى على بن الحسين فى طريق مكة فقال له : ياا على بن الحسين تركت الجهااد و صعوبتة و اقبلت على الحج و لينه و ان الله عزوجل يقول : ان الله اشترى من المؤمنين انفسهم واموالهمبان لهم الجنه يقاتلون فى سبيل الله فيقتلون و يقتلون الى قوله و بشر المؤمنين فقال على بن الحسين اذا راءيناا هؤ لاء الذين هذه صغتهم فاالجهاد معهم افضل من الحج اعيان الشيعه 1/635
292- معجم البلدان 2/315
293- نهج البلاغه ، صبحى صالح ، خطبه 93.
294- تاريخ طبرى 7/402
295- تاريخ طبرى 7/403
296- الاصابه 3/494
297- اعلام رزكلى 8/119
298- عياان الشعيه 1/636
299- المتخصر فى اخبار البشر 1/193؛ انور البهيه 100
300- معجم البلدنن 2/249